فناوری بلاک‌ چین: راهی مناسب برای بهبود نظام سلامت و درمان

انقلاب بلاک‌چین (Blockchain) به صنعت مراقبت‌های پزشکی نیز وارد شده است. ۱۶ درصد از مدیران مورد بررسی در نظام پزشکی و سلامت، در حال برنامه‌ریزی یک راه‌حل تجاری بلاک چین در سال جاری هستند، در حالی که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۰ این رقم به ۵۶ درصد نیز برسد. شرکت‌های مراقبت‌­های پزشکی، نوآوران فناوری و سایر بخش‌‌های این صنعت با دو سوال دست و پنجه‌ نرم می‌کنند: ۱. چه چیزهایی در حال حاضر امکان عملیاتی شدن دارد ۲. بلاک‌چین چه مشکلاتی را در آینده می‌­تواند حل کند. چشم‌انداز کلی بلاک‌چین، برای ایجاد تغییر در صنعت مراقبت‌های پزشکی در آینده است.

این راه‌حل ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی مشترک از اطلاعات پزشکی بهداشتی است که دسترسی تمام پزشکان و افراد مرتبط به آن ممکن باشد. اهمیت ندارد که این افراد از چه سیستم الکترونیک پزشکی استفاده کنند؛ ولی باید بتوانند به آن پایگاه داده متصل شوند. این پایگاه باید دارای ویژگی‌هایی مثل امنیت، حریم خصوصی بالا و کاهش زمان دسترسی به اطلاعات باشد تا پزشکان  زمان بیشتری برای صرف مراقبت از بیمار و حتی به اشتراک‌گذاری بهتر نتایج تحقیق برای تسهیل تجویز داروهای جدید و درمان بیماری به‌دست آورند. بلاک‌چین می‌تواند پایگاه داده‌ای از تمامی اطلاعات مربوط به سلامت ما مانند نسخه‌های پزشکی، عکس‌های رادیولوژی، ویزیت‌های اورژانسی و اطلاعات بیمه‌ای، تهیه کند.

تقریبا وضعیت سلامت هر شخص در طول زندگی‌اش با تغییراتی همراه است. با بلاک‌چین می‌توان شرایطی را تصور کرد که اطلاعات سلامتی فرد از بدو تولد تا پایان عمر او ثبت شود. از طرفی، این سیستم می‌تواند زندگی شما را نجات دهد، زیرا پزشکان اورژانس مجاز هستند تا به‌اطلاعاتی نظیر آلرژی‌ها، نوع گروه خون و حتی اطلاعات ژنتیکی شما دسترسی داشته باشند تا در شرایطی که قادر به توضیح نیستید، تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. این سیستم می‌تواند در بهبود وضعیت سلامت در کشورهای در حال توسعه که به پایگاه داده‌های دیجیتالی دسترسی ندارند، انقلاب ایجاد کند. در اوایل سال جاری، پنج گروه مراقبت‌های بهداشتی اقدام به اجرای آزمایشی این برنامه کرده‌اند. نقض اطلاعات کابوس هر صنعت و هزینه‌های برطرف کردن آن بسیار مشکل است.

براساس یک مطالعات جهانی انجام شده توسط IBM در سال ۲۰۱۷ نشان داد که هزینه‌ی نقض داده‌های یک شرکت بزرگ به‌طور متوسط ۳.۶۲ میلیون دلار بود. دانشکده‌ی پزشکی هاروارد به‌تازگی یک گزارش منتشر کرد که نشان می‌داد سالانه حدود ۴۴۵ میلیارد دلار در حوزه‌ی سلامت به‌دلیل کلاهبرداری و تقلب از دست می‌رود. فقط در سال ۲۰۱۵ در ایالات متحده، بیش از ۷۰۰ میلیون دلار در این حوزه کلاهبرداری شده است. به‌همین‌دلیل، این صنعت به‌شدت به سامانه‌ای نیاز دارد که قابلیت‌هایی برای تایید و بررسی صحت کارها داشته باشد. بلاک چین می‌تواند این نیاز را برطرف کند و بنابراین اجرای یک سامانه‌ی مبتنی بر بلاک چین در صنعت بهداشت جهانی واقعا ضروری است. در ادامه به چند نمونه از مواردی که بلاک‌چین می‌تواند امنیت داده‌ها را بهبود ببخشد، اشاره می‌کنیم.

سوابق بیمار

با استفاده از یک شبکه‌ی بهداشت جهانی مبتنی بر بلاک‌چین می‌توان همه‌ی سوابق درمان بیماران را یک‌جا ثبت کرد. هر بیمار می‌تواند یک اثرانگشت منحصربه‌فرد بلاک‌چینی داشته باشد تا از واقعی‌بودن هویت او و سوابق درمانی‌اش اطمینان حاصل شود. هنگامی‌که از این سامانه برای حجم عظیمی از داده‌ها استفاده شود، متخصصان حوزه‌ی سلامت به‌خوبی متوجه خواهند شد که این روند جدید تا چه اندازه می‌تواند دقیق باشد. سامانه‌ی کنونی بهداشت جهانی، پرونده‌های بیماران را به‌شکل کاملا متمرکز نگهداری می‌کند.

حتی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، هنوز از پرونده‌های کاغذی استفاده می‌شود. از آنجایی‌که هزینه‌های پیاده‌سازی سامانه‌ی ثبت سوابق بیماران مبتنی بر بلاک چین اندک است، می‌توان همه‌ی سوابق درمان بیماران را روی یک سامانه‌ی کلی ثبت کرد. پلتفرم‌هایی مانند Medicalchain در حال حاضر چنین خدماتی را به متخصصان حوزه‌ی سلامت ارائه می‌کنند و در این کار موفق شده‌اند.

تقلب در داروسازی

با توجه به برآوردهای کارشناسان، داروهای تقلبی سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون دلار به‌ این صنعت خسارت وارد می‌کنند. فناوری بلاک چین به‌خوبی در زنجیره‌ی تامین کاربرد دارد و در حال‌حاضر شبکه‌های بزرگ حمل‌ونقل نیز که همین نگرانی‌های لجستیک را دارند تا حد زیادی از این فناوری استفاده می‌کنند. فناوری بلاک‌چین به بیماران امکان می‌دهد از معتبر بودن داروها اطمینان حاصل کنند. حتی می‌توان این سامانه را طوری برنامه‌ریزی کرد که تاریخ تولید و جزئیات دیگر مربوط به داروها را در اختیار بیماران قرار دهد. پلتفرم MediLedger یکی دیگر از پلتفرم‌های موفق در صنعت پزشکی است که با بهره‌گیری از ترکیبی از ویژگی‌هایی مانند بررسی رعایت الزامات قانونی، پیگیری، ردیابی و پروتکل‌های امنیتی، یک سامانه‌ی معتبر مقرون‌به‌صرفه را به شرکت‌های دارویی ارائه می‌کند.

این پلتفرم با سیستم GS-1 سازگار است و یک پورتال ویژه نیز برای مدیران این شرکت‌ها درنظر می‌گیرد تا در صورت نیاز به اطلاعات حیاتی شبکه دسترسی داشته باشند.این پلتفرم از بلاک‌چینی استفاده می‌کند که در آن هر کسی برای استفاده از داده‌ها نیازمند اخذ مجوز است. به‌ این‌ ترتیب می‌توان از داده‌های بیماران در برابر کاربردهای غیرمجاز حفاظت کرد. توسعه‌دهندگان این پلتفرم بر این باورند سامانه‌های زنجیره تامین مبتنی بر بلاک چین تا سال ۲۰۲۰ کاملا قانونی خواهد شد. سازمان غذا و دارو (FDA) نیز در حال حاضر به این پلتفرم واکنش مثبت نشان داده است. با چنین حجم عظیمی از مبالغ از دست رفته به‌دلیل تقلب، ظاهرا چاره‌ای به‌جز پذیرفتن فناوری‌های در حال ظهور باقی نمی‌ماند.

امنیت داده‌ها

در سیستم‌های فعلی، امنیت و اعتماد مهمترین دغدغه‌های کسب و کارها هستند. اطلاعات می‌تواند توسط هرکسی از طریق خطوط ارتباطی وارد شود و منجر به مشکلات اعتماد، به‌خصوص در صنعت حوزه سلامت شود. همچنین نگرانی‌هایی به دلیل وجود چندین تامین‌کننده وجود دارد که نسخه‌های مختلف تایید نشده‌ی رکورد بیمار را نگهداری می‌کنند. این ممکن است منجر به خطاهای گوناگون، عدم سازگاری و کامل نبودن اطلاعات شود.

به دلیل استفاده بلاکچین از الگوریتم‌های رمزنگاری و لزوم احراز هویت داده‌های درون آن توسط امضای دیجیتال که برای هر فرد منحصر به فرد است، این فناوری می‌تواند پاسخی برای بیشتر این نگرانی‌ها باشد. امانه‌های صدور صورت‌حساب نیز می‌توانند از مزایای قابلیت‌های اضافه‌شده به سیستم‌های مبتنی بر بلاک‌چین بهره‌مند شوند. به‌علاوه، سامانه‌ی تایید بلاک‌چین می‌تواند از تقلب در کارت‌های اعتباری جلوگیری کند.

تقلب در بیمه

ساختار بیمه سلامت در دنیای امروز مجموعه‌ای بسیار پراکنده و ناکارآمد است که ارائه‌دهندگان خدمات پزشکی، شرکت‌های بیمه و بیماران را در خود دارد. یک بیمار در طول زندگی خود به پزشکان و متخصصان مختلفی مراجعه می‌کند. از آنجا که حوزه‌ی سلامت فعالان زیادی را در خود دارد، به‌اشتراک‌گذاری و هماهنگ‌کردن اطلاعات حساس بین این فعالان کار دشواری است. سوابق پزشکی که در اختیار برخی فعالان این حوزه قرار دارد، نمی‌تواند به راحتی در اختیار برخی دیگر از آنها قرار گیرد. به همین دلیل ایجاد سوابق دوگانه و پراشتباه می‌شود. این نه‌تنها هزینه‌ی زیادی برای نظام سلامت به‌دنبال دارد، بلکه فرایندهایی اضافی را در برابر بیماران قرار می‌دهد که موجب هدر رفتن وقت و صرف بی‌دلیل هزینه‌ی اضافی از سوی آنها می‌شود.

سامانه‌ی بلاک‌چین امن و رمزگذاری شده می‌تواند حریم خصوصی بیماران را حفظ کند و در عین حال، منبعی از داده‌های مربوط به سوابق آنها باشد. این کار باعث ‌می‌شود میلیاردها دلار صرفه‌جویی شود. فرض کنید می‌خواهید به خاطر شکستگی پا به یک جراح ارتوپدی مراجعه کنید. برای ارائه تشخیص و درمان مناسب، پزشک باید اطلاعات درستی درباره شکستگی از بیمارستان و نیز اطلاعات تشخیصی را از اولین پزشکی که شما را معاینه کرده دریافت کند. منشی متخصص ارتوپدی باید زمان زیادی را صرف دریافت این اطلاعات کند و با شرکت بیمه نیز هماهنگ کند. در حال حاضر، الگوی به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات در نظام سلامت بسیار ناکارآمد است. این نظام مشکلات زیادی دارد که دلایل اصلی آن به این ترتیب است: اول اینکه زیرساخت‌های مورد نیاز برای ثبت سوابق پزشکی اصلا به‌روز نیست.

با وجود اینکه بازار سوابق الکترونیکی پزشکی بازاری ۲۸ میلیارد دلاری دارد، شرکت‌های بیمه و فعالان نظام سلامت هنوز هم به شیوه‌های سنتی و نه چندان کارآمد ثبت اطلاعات بیمار پایبند هستند. هنوز هم اطلاعات پزشکی به‌صورت دستی بین بیمارستان‌ها، شرکت‌های بیمه و داروخانه‌ها تبادل می‌شود. دوم اینکه قوانین بسیار سخت‌گیرانه در مورد حریم خصوصی بیماران است که مانع همکاری نزدیک‌تر نهادها و فعالان نظام سلامت می‌شود. در واقع تلاش برای حفظ حریم خصوصی بیماران سبب افزایش هزینه‌های تحمیل شده به نظام سلامت شده است. در این میان، فناوری بلاک‌چین می‌تواند کفه‌ی این ترازو را بیشتر به نفع بیماران سنگین کند. بلاک‌چین این امکان را به فعالان نظام سلامت و شرکت‌های بیمه می‌دهد که به جای ذخیره سوابق بیماران در پایگاه‌های داده‌ی مجزا، آن را به صورت رمزنگاری شده بر روی دفتر کل توزیع شده قرار دهند.

اطلاعات حساس بیمار بر روی این شبکه قرار نمی‌گیرد و سایر اطلاعات مورد نیاز برای تعامل میان بیمه‌ها، بیمارستان‌ها و پزشکان به شکل کدگذاری‌شده روی بلاک چین قرار می‌گیرد. مشکلی که موسسه‌های حوزه بهداشت و سلامت با آن مواجه‌اند ناتوانی در به اشتراک‌گذاری امن اطلاعات بین پلتفرم‌های مختلف است. هر اشتراک‌گذاری اطلاعات به‌آسانی انجام شود، دقت و سرعت در تشخیص‌ها و درمان‌ها افزایش می‌یابد و هزینه‌های درمان بهینه خواهند شد. زنجیره بلوک این امکان را برای بیمارستان‌ها و سایر مراکز درمانی فراهم می‌کند که اطلاعات را با حفظ امنیت با یکدیگر به اشتراک بگذارند.