درخت کاجی در اروپا با عمر ۱۲۰۰ سال که هنوز هم رشد می‌کند

دانشمندان سن این درخت که نامش را ایتالوس نهاده‌اند، با استفاده از ترکیبی از آنالیز حلقه‌های درخت و تاریخ گذاری کربن، ۱۲۳۰ سال برآورد کرده‌اند. به‌گزارش پژوهشگران، این کاج باستانی در این سن نیز در حال رشد است. بررسی‌ها نشان داده است، این درخت در دهه‌های اخیر دارای رشد جهشی بوده است؛ در حالی که بسیاری از درختان در منطقه‌ی مدیترانه در چنین شرایطی کاهش رشد داشته‌اند، ولی رشد این درخت افزایشی بوده است و حلقه‌های بزرگتری به تنه‌ی این درخت اضافه شده است. ظاهرا برخی درختان حتی وقتی در معرض تغییرات شدید اقلیمی قرار می‌گیرند، صدها سال زنده می‌مانند. برای مثال این کاج باستانی طی دوران سرد قرون وسطا جوانه زده بود و سپس در دماهای خیلی گرم‌تر (دوره‌های خشکسالی) زنده مانده بود.

یک درخت کاج هلدریش ۱۲۳۰ ساله در بخش دور افتاده‌ای از یک پارک ملی در جنوب ایتالیا دیده شده است

آنالیز رشد این درخت که طی سالیان زیاد و شرایط مختلف اقلیمی، زنده مانده است، می‌تواند در درک اینکه چگونه جنگل‌ها به تغییرات اقلیمی مدرن واکنش نشان می‌دهند، مفید باشد. ماکسیم کالریت که در مورد مرگ‌ومیر درختان مطالعه می‌کند، می‌گوید:

مطالعه‌ی درختان چند صد ساله برای پیش‌بینی بهتر تاثیرات آینده تغییرات اقلیمی روی اکوسیستم‌های جنگلی بسیار ارزشمند است.

وقتی دانشمندان به این درخت برخوردند، متوجه شدند که تعیین سن آن به راحتی و با استفاده از بررسی تعداد حلقه‌های آن ممکن نیست. بخش مرکزی درخت که حاوی قدیمی‌ترین حلقه‌ها باید باشد، از بین رفته بود. آلفردو دی-فیلیپو عضوی از این گروه علمی می‌گوید:بخش درونی چوب مانند گرد و غبار بود، چیزی که ما تاکنون مثل آن را ندیده بودیم.

ریشه‌های درخت در وضعیت بهتری بودند بنابراین پژوهشگران سن درخت را با روش جدیدی که حاصل ترکیب چند تکنیک است، مشخص کردند. هرچند هم ریشه و هم تنه‌ی درخت، حلقه‌های سالانه تولید می‌کنند، ولی ممکن است نرخ رشدشان یکی نباشد و نمی‌توان این همبستگی را کامل دانست. دانشمندان با استفاده از روش تاریخ‌گذاری رادیو کربن ریشه‌های بیرون‌زده، زمان جوانه‌زنی درخت را برآورد کردند. پس از آن، دانشمندان با بررسی زمان رشد حلقه در نمونه‌های ریشه و تنه سعی کردند سال‌هایی را که از روی تنه قابل شمارش نبود، تخمین بزنند.

پیوسان می‌گوید:با ترکیب این دو روش ما قادر به تخمین زمان دقیق‌تری بودیم.

الیور کونتر از دانشگاه مینز آلمان که قبلا یک درخت ۱۰۷۵ ساله در یونان پیدا کرده بود، می‌گوید که در مقایسه با جمعیت‌های انسانی متراکم که در این منطقه طی هزاره‌های گذشته تشکیل شده است، سن این درخت قابل توجه است. در این دوره‌ی زمانی مناطق جنگلی به‌طور شدیدی تحت سلطه‌ی انسان در آمدند و زمین برای اهداف کشاورزی و توسعه‌ی شهرها، تغییر شکل پیدا کرد. اگرچه مناطق دور افتاده‌ای همچون مکان این درخت باستانی به‌علت در دسترس نبودن منطقه، محفوظ مانده بود. این پارک منزلگاه هزاران درخت کاج هلدریش است که اکثر آن‌ها دارای سنی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ سال هستند. پژوهشگران سه درخت دیگر را نیز پیدا کردند که گمان می‌رفت سنشان بیش از یک هزار سال باشد.

پژوهشگران اشاره کردند که گرم شدن اخیر کره‌ی زمین روی درختان باستانی تاثیری نداشته است. اگرچه بخش‌هایی از جنگل‌های درختان خزان کننده در منطقه بر اثر شرایط خشکی و امواج گرما از بین رفته بود، پیوسان و همکارانش فهمیدند که کاج باستانی رشد کرده است. آنالیز حلقه‌های درخت نشان داد که بعد از این که در چند دوره حلقه‌ها کوچکتر شده بود، در دو دهه اخیر حلقه‌های گسترده‌تری ایجاد شده بود که نشان دهنده‌ی شرایط محیطی بهتر بوده است. دلایل رشد مطلوب این درخت احتمالا پیچیده است. کوهستان‌های مرتفع دارای میکرو اقلیم خودشان هستند و در آن‌ها دما سردتر باقی می‌ماند. پیوسان و گروهش تصور می‌کنند که کاهش آلودگی در نتیجه‌ی وضع و اجرای قوانین اخیر اروپا در جهت حفظ حیات بی‌تاثیر نبوده است.

پیوسان می‌گوید:

سخن درمورد این موضوع دشوار است؛ زیرا مطالعات معدودی درمورد تاثیر دوره‌های گرمایی روی اکوسیستم‌های ساحلی مدیترانه وجود دارد.

علاوه بر این، بیولوژی منحصربه‌فرد درختان ممکن است موجب زنده ماندن درخت پیر باشد. در مقایسه با جانوران، پیری در درختان برنامه‌ریزی نشده است؛ بنابراین آن‌ها به‌طور موثری ابدی هستند. برای مثال درختان سکویا و چوب قرمز که در مناطق دست نخورده‌ی آمریکا زندگی می‌کنند، می‌توانند گاهی چند هزار ساله هم باشند. درختان کونیفر نیز که دارای رشد آهسته هستند، عمر طولانی دارند که تا اندازه‌ای علت آن این است که آن‌ها برای دوره‌های طولانی عمر خود کوچک باقی می‌مانند و در مقابل وقایعی همچون خشکسالی‌ها و طوفان‌ها آسیب‌پذیری کمتری دارند. دی-فیلیپو می‌گوید:

درختان پیر در نهایت به‌خاطر وقایع بیرونی مانند بادهای شدید از بین می‌روند.

علاوه بر این درختان پیر زمانی که تنها بخش کوچکی از آن‌ها زنده است، نیز زنده در نظر گفته می‌شود. در مورد کاج باستانی، بیشتر تاج آن از بین رفته است اما با این حال هنوز قادر به زنده ماندن در سالهای زیادی  است.