داروهای ضدافسردگی برای میلیون‌ها نفر در سرتاسر جهان، داروهایی حیاتی به شمار می‌روند. متاسفانه وقتی این داروها در بدن ما به وظیفه‌ی خود عمل کردند، تاثیرات بیوشیمیایی آن‌ها در آنجا به پایان نمی‌رسد. پژوهشگرانی از دانشگاه پورتسموث خواستار ترویج و کسب آگاهی بیشتر در مورد خطرات ناشی از بقایای این داروها و یافتن راهکارهایی برای کاهش تاثیرات مخرب اکولوژیکی آن‌ها هستند. الکس فورد از موسسه‌ی زیست‌شناسی آبی پورتسمورث می‌گوید:

حیات آبی ما در سوپی از داروهای ضدافسردگی شناور هستند. داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب همه‌جا دیده می‌شوند؛ در فاضلاب، آب‌های سطحی، آب‌های زیر زمینی، آب آشامیدنی و خاک و نیز در حال تجمع در بافت‌های موجودات حیات وحش هستند.

شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد این محیط حاوی داروهای ضدافسردگی و محصولات حاصل از تجزیه‌ی آن‌ها، عوارض نامطلوبی را بر زندگی موجودات دریایی تحمیل می‌کند. این عوارض حتی با وجود سطوح بسیار پایین این ترکیبات بروز می‌کنند. فورد می‌گوید:

مطالعات آزمایشگاهی نشان‌دهنده‌ی بروز تغییراتی در زمینه‌ی تولیدمثل و سرعت رسیدن به بلوغ، متابولسیم، ایمنی، عادات غذایی، شیوه‌ی حرکت، رنگ و رفتار این موجودات است.

چند سال پیش پژوهشگران نشان دادند که چگونه سطوح پایین داروهای مهارکننده‌ بازجذب سروتونین نظیر فلوکستین (ترکیب اصلی موجود در داروی ضدافسردگی پروزاک) موجب تغییر رفتار گونه‌ای میگو شده و موجب می‌شود آن‌ها بیشتر از مناطق مخفی بیرون بیایند و خطر شکار شدن آن‌ها بیشتر شود.

تاثیر داروهای روانگردان روی آبزیان

میگوی شیشه‌ای یکی از گونه‌های بی‌شمار موجودات آبزی است که در اثر وجود بقایای داروهای ضدافسردگی در آب آسیب دیده است

جای تردید نیست که داروهای مرتبط با سلامت روان برای بسیاری از افرادی که درگیر سطوح مزمن افسردگی و اضطراب‌اند، مفید هستند. مساله‌ی نگران‌کننده‌، افزایش رو به رشد تعداد افرادی است که به درمان‌های دارویی روی می‌آورند و موجب افزایش سطوح داروهای روانگردان در محیط می‌شوند. در یک مطالعه‌ی منتشرشده در سال ۲۰۱۶، افزایش ۲۶ درصدی در میزان استفاده از داروهای ضدافسردگی در میان کودکان و نوجوانان آمریکایی طی سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲ گزارش شد. طی همین دوره زمانی افزایش در میزان مصرف این داروها در انگلستان ۵۴ درصد رشد داشت. با این حساب در دنیای غرب از هر ده نفر، یک نفر به صورت بلندمدت از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کند و این روند رو به رشد دارای پتانسیل ایجاد یک فاجعه‌ی زیست‌محیطی است.

تصاویری از فضا که شما را وادار به تفکر می‌کند
مشاهده

ولی آیا همه‌ی ما واقعا نیاز است که دارو مصرف کنیم یا باید در حمایت از اکوسیستم‌های آبی به سمت جایگزین‌های دیگر برویم؟ تعویض داروها یا کاهش مصرف آن‌ها روی هر بیماری نتیجه‌بخش نیست، اما می‌تواند در مواردی به عنوان بخشی از یک برنامه‌ی چند بعدی به کاهش غلظت در حال رشد ضایعات داروهای روانگردان کمک کند. برنامه‌های خاص در جهت مدیریت دور انداختن داروها که وظیفه‌ی آن‌ها جمع‌آوری داروهای استفاده نشده‌ی بیماران است، هم‌اکنون در مناطقی از جهان در حال اجرا است. پژوهشگران می‌پرسند: آیا آموزش‌های پزشکی می‌تواند در آگاهی بیماران در ارتباط با برخورد با ضایعات دارویی کمک کند؟ حتی گام‌های کوچک هم می‌تواند موجب ایجاد تفاوت‌های قابل‌‌توجهی شود. یکی از پیشنهادهای آن‌ها، ارتقای زیرساخت‌های مربوط به جمع‌آوری زباله‌ها است. به هر حال این مشکلی است که همه‌ی ما در مورد آن باید کاری انجام دهیم. گرفتن یک نسخه از داروهای ضدافسردگی برای بسیاری از افراد دچار یک مشکل تاثیرگذار روی زندگی، قدم مهمی برای حرکت به جلو است اما متاسفانه این به معنای آن است که آبراهه‌ها و رودخانه‌های ما هم همان نسخه را دریافت خواهند کرد.