آسیب‌پذیرترین کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبت به تغییرات اقلیمی کدامند؟

کشورهای بحرین، ایران، عراق، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی در کناره‌ی خلیج فارس واقع شده‌اند. همه‌ی این کشورها عضو سازمان منطقه‌ای حفاظت از محیط‌زیست دریایی خلیج فارس (ROPME) هستند که در سال۱۹۸۷، تشکیل شد. به گفته‌ی دانشمندان دانشگاه بریتیش کلمبیا در ونکوور کانادا و دانشگاه وسترن در استرالیا، تغییرات آب‌وهوایی تا پایان قرن حاضر، به شدت روی تنوع آبزیان در سواحل عربستان سعودی، بحرین، ایران، قطر و امارات متحده عربی تاثیر خواهد گذاشت.

به‌گفته‌ی پژوهشگران ممکن است که برخی گونه‌ها بتوانند با مهاجرت به آب‌های خنک‌تر در سواحل کویت و ایران از شرایط سخت آب‌وهوایی آینده جان سالم به در برند.

کولت وابنیتس، نویسنده‌ی ارشد این پژوهش جدید از واحد پژوهش‌های تغییرات اقیانوسی در دانشگاه بریتیش کلمبیا، گفت:

افزایش شوری و دمای آب ناشی از تغییرات آب‌وهوایی، موجب می‌شود که بخش اعظمی از نواحی جنوبی خلیج فارس برای گونه‌های دریایی که در حال حاضر در آن زندگی می‌کنند، غیر قابل‌زیست شود.

با وجود این، نواحی شمال خلیج فارس هم با توجه به محصور بودن با خشکی، امکان حرکت آبزیان به‌طور منظم به سوی نواحی دیگر را از میان می‌برد. در نتیجه، شرایط مناسب خلیج فارس برای گونه‌هایی که هم اکنون در آن زندگی می‌کنند، در اثر تغییرات آب‌وهوایی، در آینده کاملا تغییر خواهد کرد.

دانشمندان با استفاده از مدل‌سازی‌های زیست‌محیطی توانستند که شرایط محیطی ۵۵ گونه‌ی دریایی را که توسط افراد محلی از لحاظ زیست‌محیطی و شیلات مهم تلقی می‌شدند، شبیه‌سازی کنند. پژوهشگران در این مدل‌سازی، چگونگی تغییر ماهیگیری با توجه به افزایش شوری و دمای آب را بررسی کردند. از میان هشت کشور حوزه‌ی خلیج فارس که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند، امارات متحده عربی، در پایان قرن حاضر، بدترین شرایط را خواهد داشت، این کشور، ۴۵ درصد از ظرفیت شیلات خود را از دست خواهد داد.

در همین حال، نتایج حاصل از ارزیابی آسیب‌پذیری که با ترکیبی از شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی به دست آمد، نشان داد که بحرین و ایران، آسیب‌پذیرترین کشورهای خلیج فارس نسبت به تغییرات آب‌وهوایی خواهند بود. همچنین، در این ارزیابی، عمان، امارات متحده عربی و عراق، دارای شاخص آسیب‌پذیری متوسط بودند و کویت و عربستان سعودی هم کم‌ترین آسیب‌پذیری را خواهند پذیرفت.

در جدولی که مشاهده می‌کنید، کشورمان ایران، از لحاظ میزان آسیب‌پذیری، بعد از بحرین، بیشترین آسیب‌پذیری را نسبت به تغییرات آب و هوایی دارد. در هر ستون به ترتیب، درصد در معرض خطر بودن، تاثیرپذیری، ظرفیت سازگاری و شاخص آسیب‌پذیری هر کشور ذکر شده است. مریم خلفاله، دانشجوی دکترا در دانشگاه بریتیش کلمبیا، گفت:

بعید است که تغییرات آب‌وهوایی پیامدهای اقتصادی مهمی برای امارات داشته باشد؛ چرا که این کشور وابستگی زیادی به شیلات ندارد. صنعت ماهیگیری حدود ۰٫۰۸ درصد تولید ناخالص داخلی این شرکت را تشکیل می‌دهد.

خلفاله در ادامه گفت:

 از سوی دیگر، بحرین تا سال ۲۰۹۰ تقریبا ۹ درصد از ظرفیت شیلات خود را از دست می‌دهد. این موضوع احتمالا به‌طور قابل‌توجهی روی جمعیت‌های ساکن نواحی ساحلی بحرین تاثیرگذار خواهد بود، چرا که ساکنان این نواحی برای تامین غذا و معاش به شدت به ماهیگیری وابسته‌اند.

اگر چه پژوهشگران در این پژوهش، تنها ۵۵ گونه‌ی دریایی را مورد بررسی قرار دادند، اما آن‌ها عقیده دارند که این واکنش کلی در مقابل تغییرات آب‌وهوایی، احتمالا برای بسیاری از ماهی‌ها و بی‌مهرگان ساکن خلیج فارس، یکسان خواهد بود.

ویلیام چونگ، دانشیار موسسه اقیانوس‌ها و شیلات در دانشگاه بریتیش کلمبیا و پژوهشگر ارشد این پژوهش، گفت:

راهکارهای لازم برای مقابله با تاثیرات ناشی از تغییرات آب‌وهوایی، به دو شکل خواهد بود. در کوتاه مدت، کاهش فشارهای انسانی روی خلیج فارس، مانند کاهش صید بی‌رویه، آلودگی و تخریب زیستگاه‌ها، می‌تواند توانایی ماهی‌ها و دیگر گونه‌های دریایی را برای مقابله با تغییرات آب‌وهوایی بهبود بخشد. با وجود این، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، بهترین و ضروری‌ترین راهکار بلند مدت است که همزمان باید پی گرفته شود.