ناسا تا اوایل ۲۰۱۹ برای برقراری ارتباط با آپورچونیتی تلاش می‌کند

ناسا تا اوایل ۲۰۱۹ برای برقراری ارتباط با آپورچونیتی تلاش می‌کند

مریخ‌نورد آپورچونیتی، قدیمی‌ترین کاوشگر حاضر در مریخ که سال ۲۰۰۳ به مریخ پرتاب شد و در ژانویه ۲۰۰۴ روی سطح سیاره‌ی سرخ فرود آمد، از ۲۰ خرداد موفق به‌ برقراری ارتباط با زمین نشده است. زمانی که طوفان شن مهیب در اواسط خرداد به وقوع پیوست، مریخ‌نورد ناسا در ناحیه‌ای به نام دره استقامت مستقر بود.

طوفان شن موجب شد که نور خورشید کافی به پانل‌های کاوشگر رباتیک شش چرخه نرسد. این باعث شد که مریخ‌نورد خاموش شود تا بتواند انرژی باتری خود را حفظ کند. آپورچونیتی به این انرژی نیاز دارد تا سیستم‌های گرمایشی خود را در سرمای مریخ روشن نگه دارد. مریخ‌نورد آپورچونیتی در طی ۱۵ سال اخیر، توانسته بود با بهره بردن از پانل‌های خورشید خود و با پیمودن بیش از ۴۸ کیلومتر در مریخ، این سیاره را کاوش کند.

طوفان‌های شن هر سال در مریخ به وقوع می‌پیوندند، برخی از این طوفان‌ها حتی به وسعت یک قاره‌ در زمین می‌رسند. با این حال، طوفان‌های شن به‌ندرت، به‌قدری گسترش می‌یابند که سرتاسر سیاره را بپوشاندند. آخرین طوفان شن مریخ که از اواسط خرداد آغاز شده و هر چند از اوایل شهریور شروع به فروکش کرده، اما هنوز هم گرد و غبار زیادی در هوا وجود دارد. احتمالا این غبار به‌قدری زیاد است که آپورچونیتی نتوانسته باتری‌های خود را شارژ کند.

ناسا ۸ شهریور اعلام کرد که مهلت ۴۵ روزه‌ای را برای برقراری ارتباط با مریخ‌نورد آپورچونیتی در نظر گرفته است. این مهلت ۴۵ روز هفته گذشته به پایان رسید. اما ناسا گفته است که همچنان به تلاش‌های خود ادامه می‌دهد.

ناسا روز دوشنبه (۷ آبان) در بروز رسانی وضعیت ماموریت آپورچونیتی، نوشت:

ناسا پس از بازبینی روند برقراری ارتباط، برنامه فعلی خود برای برقراری ارتباط با آپورچونیتی را تا آینده‌ای قابل پیش‌بینی ادامه خواهد داد.

مهندسان ناسا با استفاده از شبکه اعماق فضای ناسا، چند بار در هفته برای برقراری با آپورچونیتی تلاش می‌کنند. شبکه اعماق فضا، مجموعه‌ای از  فضاپیماها و مشاهدات فضایی رادیویی و راداری است که در نقاط مختلف جهان مستقر شده‌اند و به اکتشافات مختلف در منظومه شمسی کمک می‌کنند. مهندسان ناسا، طی زمان‌های برنامه‌ریزی شده برای بیداری، پیغام‌هایی برای کاوشگر می‌فرستند و منتظر پاسخ می‌مانند. اعضای تیم آپورچونیتی هم از شبکه گسترده‌تری بهره می‌برند، اعضای تیم آپورچونیتی هر روز، تمامی سیگنال‌های رادیویی دریافتی از مریخ را به امید یافتن پیامی از آپورچونیتی بررسی می‌کنند.

این تصاویر که توسط مریخ‌نورد کریاسیتی ثبت شدند، وضعیت مریخ را قبل و بعد از طوفان شن نشان می‌دهند

مریخ‌نورد آپورچونیتی و اسپیریت که هر دو در سال ۲۰۰۴ به فاصله سه هفته روی خاک مریخ فرود آمدند، قرار بود که تنها ۹۰ روز مریخی (۴۰ دقیقه طولانی‌تر از روزهای زمینی) به ماموریت خود ادامه دهند. و مهندسان تیم پروژه مریخ‌نورد اکتشاف مریخ، انتظار داشتند که این مریخ‌نوردها به تدریج با گرد و غبار سیاره پوشانده شوند و از آنجایی که هر دو از پانل‌های خورشیدی بهره می‌بردند، از کار بیافتند. اما مریخ‌نورد اسپیریت ۷ سال به ماموریت خود ادامه داد و آپورچونیتی هم در هنگام طوفان شن به پانزدهمین سال ماموریت خود نزدیک می‌شد.

یک مسئله جدی دیگر در رابطه با صاف شدن آسمان مریخ این است که گرد و غبار پراکنده در هوا، دوباره به سطح برمی‌گردد. در واقع، غباری که روی آپورچونیتی می‌نشیند، به‌همان اندازه غبار هوا، مانع رسیدن انرژی خورشیدی به پانل‌های مریخ‌نورد می‌شود.

مهندسان هیچ راهی برای تخمین میزان غبار گرفتگی پانل‌های مریخ‌نورد ندارند. اما یک عامل که می‌تواند، سرنوشت پانل‌های خورشیدی مریخ‌نورد آپورچونیتی را تغییر دهد، پدیده‌ای است که وقتی دانشمندان برای اولین بار مشاهده‌اش کردند شگفت زده شدند: یک چرخه فصلی قابل پیش‌بینی باد که به اندازه‌ای قدرتمند است تا گرد و غبار را از روی تجهیزات و پانل‌های مریخ‌نورد جارو کند. این رویداد بادی باید در زمستان زمین، یعنی بین آذر تا دی آغاز شود.

ناسا در ادامه به‌روز رسانی وضعیت آپورچونیتی با اشاره به‌ این مسئله نوشت:

در ماه‌های آینده در محل استقرار آپورچونیتی، بادهای قوی می‌وزند. در نتیجه، ممکن است گرد و غبار از پانل‌های خورشیدی آپورچونیتی پاک شوند. آژانس فضایی وضعیت مریخ‌نورد را در ژانویه ۲۰۱۹ مجددا ارزیابی خواهد کرد.

ناسا قبلا اعلام کرده بود که حتی اگر تا زمان مقرر اطلاعاتی را از مریخ‌نورد دریافت نکند، اعضای تیم باز هم به‌صورت غیر فعال، به رصد سیگنال‌های دریافتی از مریخ حداقل تا ژانویه ۲۰۱۹ ادامه خواهند داد. اما اگر آپورچونیتی نتواند دوباره به کار بیفتاد به سرنوشت، کاوشگر دوقلوی خود، اسپیریت دچار خواهد شد.

تصویر ماهواره‌ای که ۲۹ شهریور توسط دوربین های‌رایز مدارگرد شناسایی مریخ به ثبت رسید، محل دقیق مریخ‌نورد آپورچونیتی را نشان می‌دهد

مریخ‌نورد اسپیریت که سه هفته قبل از آپورچونیتی روی مریخ فرود آمد، در اوایل مارس ۲۰۱۰، به‌دلیل جهت‌گیری اشتباه روی سطحی تخت به‌دام افتاد و با توجه به‌ سرمای زمستان مریخ از کار افتاد. مریخ‌نورد اسپیریت در زمستان‌های گذشته توانسته بود با مستقر شدن روی شیب‌های رو به خورشید، درجه حرارت داخلی خود را تا بالای منفی ۴۰ درجه سانتی‌گراد نگه دارد.

اما در زمستان ۲۰۱۰ روی سطح تختی گیر افتاد و دمای داخلی کاوشگر به منفی ۵۵ درجه کاهش یافت. ناسا در ژوئیه ۲۰۱۰، برنامه‌ ۱۱ ماهه‌ای برای رصد سیگنال‌های اسپیریت آغاز کرد. اما علی‌رغم تلاش‌های مکرر، سرانجام در سال ۲۰۱۱ اعلام کرد که مریخ‌نورد اسپیریت کاملا از کار افتاده است.

آپورچونیتی در طی چند ماه گذشته، وضعیت دشواری داشته و در سرمای شب‌های مریخ، نتوانسته سیستم‌های گرمایشی خود را روشن کند. بنابراين ممکن است که مریخ‌نورد ناسا که از هر کاوشگر دیگری در تاریخ اکتشافات فضایی مسافت بیش‌تری را در سیاره‌ای دیگر طی کرده، از شدت سرما از کار افتاده باشد یا اینکه دچار نقص فنی شده که قادر به برطرف‌سازی آن نیست. اما شاید آپورچونیتی هنوز کاملا از کار نیفتاده باشد و فقط منتظر بادهای قوی اواخر پاییز است تا دوباره موفق به مخابره اطلاعات به زمین شود.