برکسیت عرصه فضایی: جدل بریتانیا با اتحادیه اروپا بر سر گالیلئو

گفتگوهای برکسیت به فضا رسیده است، اتحادیه اروپا و بریتانیا در حال مذاکره در مورد حق دسترسی لندن به اطلاعات حساس امنیتی ماهواره چند میلیارد یوروی گالیلئو هستند. این تصمیم اتحادیه‌ی اروپا همچنین، نشانگر محروم کردن بریتانیا از خدمات امنیتی عمومی هم خواهد بود.

میشل بارنیه، مذاکره‌کننده‌ی ارشد اتحادیه اروپا روز دوشنبه گذشته گفت که بریتانیا با تصمیم به ترک این بلوک، به‌طور خودکار ارتباط خود با پروژه‌ی گالیلئو را قطع کرده و می‌تواند فقط به‌عنوان یک کشور ثالث با شرایطی با منفعت کمتر وارد مذاکره شود. بارنیه به این نکته اشاره نکرده است که این شرایط نسبت به عضویت کامل اتحادیه اروپا، تا چه میزانی کمتر خواهند بود.

او در بروکسل به خبرنگاران گفت:

هنوز هیچ تصمیمی برای همکاری آینده بین بریتانیا و پروژه ی گالیلئو گرفته نشده است. اما بدیهی است که همکاری بین بریتانیا و سیستم ماهواره‌ای گالیلئو وجود خواهد داشت، ولی مشخصا این همکاری مشابه همکاری ایالات متحده یا نروژ (که عضو اتحادیه اروپا نیستند) خواهد بود.

تنزل بریتانیا به یک کشور ثالث در پروژه‌ی گالیلئو، دولت این کشور را خشمگین کرده است. بریتانیا همچنان مشغول مذاکره برای خروج از اتحادیه اروپا است که مهلت آن ۲۹ مارس سال ۲۰۱۹ به پایان می‌رسد.

هدف پروژه‌ی سیستم ناوبری ماهواره‌ای اتحادیه اروپا، گالیلئو (Galileo) که تاکنون پنج میلیارد یورو هزینه داشته، جایگزینی آن با سیستم ناوبری جایگزین سیستم گلوناس (گلوناس) روسیه و جی پی اس (GPS) ایالات متحده برای اعضای اتحادیه اروپا است. اولین ماهواره‌ی آزمایشی گالیلئو، GIOVE-A، در دسامبر سال ۲۰۰۵ به مدار زمین فرستاده شد. و اولین ماهواره‌ی که بخشی از سیستم ناوبری گالیلئو بود، در اکتبر ۲۰۱۱ به فضا پرتاب شد. در دسامبر سال گذشته هم ۲۲ ماهواره از ۳۰  فعال این سیستم ماهواره‌ای در مدار قرار گرفتند. پرتاب ماهواره‌ی بعدی این سیستم، در اواسط سال ۲۰۱۸ برنامه‌ریزی شده است.

سیستم ناوبری گالیلئو در دسامبر سال ۲۰۱۶، اولین بخش از قابلیت‌های عملیاتی خود را آزمایش کرد و انتظار می‌رود که در سال ۲۰۱۹، تمامی این سیستم ماهواره‌ای عملیاتی شود. پیش‌بینی می‌شود که سیستم کامل گالیلئو، شامل ۳۰ ماهواره (۲۴ ماهواره‌ی عملیاتی و ۶ ماهواره یدکی فعال) تا سال ۲۰۲۰ کامل شود.

سم گیما، وزیر علوم بریتانیا به BBC گفت:

ما به ساخت گالیلئو کمک کرده‌ایم و می‌خواهیم بخشی از عناصر امنیتی این سیستم باشیم. می‌خواهیم که صنعت بریتانیا توانایی بر عهده گرفتن منصفانه‌ی قراردادها (در این پروژه) را در اختیار داشته باشد. اتحادیه اروپا موضع سختی را در مقابل پیش گرفته است.

اما در حالی که بارنیه اصرار دارد که خود بریتانیا به عنوان یک عضو اتحادیه اروپا بخشی از تصمیم متفق القولی بوده است که به موجب آن تمامی اعضای پروژ گالیلئو توافق داشته‌اند که باید از اطلاعات کشورهای عضو محافظت شود. در همین حال، بریتانیا باید متوجه باشد که سیستم گالیلئو، یک سیستم فوق امنیتی خدمات امنیتی عمومی (سیگنال‌های ناوبری رمزنگاری شده‌ای که برای اهداف دولتی و دفاعی مورد استفاده قرار می‌گیرند) است که فقط کشورهای عضو اتحادیه اروپا می‌توانند به‌طور کامل از آن استفاده کنند. بارنیه عقیده دارد که یک کشور ثالث و شرکت‌های آن‌ نمی‌توانند در توسعه‌ی ماژول‌های امنیتی شرکت داشته باشند.

فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، با اشاره به تصمیم بریتانیا برای خروج از اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۶، گفت:

این تصمیم‌گیری‌ها عواقبی هم دارند.

موگرینی گفت که بریتانیا با تصمیم خود، حدود ۷۵۰ توافقنامه‌ی بین‌المللی را ملغی کرده است. در عین حال بارنیه درمورد پیشرفت آهسته‌ی مذاکرات برای خروج بریتانیا اظهار تاسف کرد و اصرار کرد که اجلاس سران اتحادیه اروپا در ژوئن ۲۸ تا ۲۹، می‌تواند به این روند سرعت بخشد.

پرتاب موشکی که چهار ماهواره گالیلئو را به مدار زمین برد. این پرتاب روز ۱۲ دسامبر۲۰۱۷ در کورو، جمهوری گینه انجام شد

اگر این قراردادها برچیده شوند، تردید زیادی د مورد آینده بریتانیا و شرکت های این کشور از در پروژه‌های فضایی اروپا به وجود خواهد آمد. در همین حال، یکی از مقامات گفته است که بریتانیا نیاز به زمان دارد تا به توافقی برای ادامه حضور این کشور و صنعت فضایی دست پیدا کند.یکی دیگر از نگرانی‌ها بریتانیا این است که این قراردادها به گونه‌ای تعریف شده‌اند که قراردادهای بریتانیا را ملغی می‌کنند؛ چرا که شرکت‌هایی که برنده قراردادهای فضایی می‌شوند؛ باید بتوانند کار را در خاک اتحادیه اروپا انجام دهند.

شرکت‌های بریتانیایی از جمله شرکت فناوری‌های ماهواره‌ای ساری (SSTL)، تاکنون برنده‌ی ۷۷۰ میلیون یورو از قراردادهای پروژه‌ی گالیلئو شده است. چند روز قبل سازمان فضایی بریتانیا با انتقاد از موضع اتحادیه اروپا، به شرکت‌های فضایی این کشور اعلام کرد که اتحادیه اروپا برای انجام هر تصمیم‌گیری جدیدی نیاز به مجوز بریتانیا دارد.

بر اساس نامه‌ای که به تایید گِرگ کلارک وزیر بازرگان بریتانیا رسیده است:

 محروم کردن بریتانیا و تخصص منحصربه‌فرد این کشور، منجر به افزایش هزینه‌ها و تاخیر در استقرار سیستم ناوبری گالیلئو خواهد شد. بدون وجود تضمین روشنی که مشخص کند، بریتانیا می‌تواند با شرایطی برابر و دسترسی به اطلاعات امنیتی در این پروژه همکاری داشته باشد، بریتانیا می‌تواند به مشارکت خود در پروژه پایان دهد.

اما بریتانیا می‌گوید که می‌خواهد به طور کامل در این پروژه شرکت داشته باشد.

بر اساس نامه‌ی آژانس فضایی بریتانیا:

وزیران دولت همچنان در تلاش‌اند تا از مشارکت صنعتی مدرن بریتانیا در تمام ابعاد حفاظت کنند. دولت بریتانیا مشخص کرده، با توجه به اینکه منافع متقابل پروژه‌ی گاليله بخشی از تعهد مستمر این کشور به امنيت قاره است، با موضع کميسيون اروپا کاملا مخالف است.