چرا سخره های مرجانی آسیای جنوب شرقی و استرالیا سرشار از گونه های زیستی هستند

اگر در میان صخره‌های مرجانی جنوب شرقی آسیا یا استرالیا غواصی کنید، به احتمال فراوان، با یک زمرد ماهی برخواهید خورد؛ اما آیا می‌توانید آن ماهی را از میان صدها گونه‌ی زمرد ماهیانی که وجود دارند، تشخیص دهید؟

طول این‌گونه از ماهی‌ها ممکن است از ۳ سانتی‌متر تا بیشتر از ۲.۵ متر باشد. آن‌ها می‌توانند مانند یک سیگار، ظریف و باریک یا مانند یک توپ فوتبال، بزرگ و سنگین باشند. برخی از آن‌ها تیره‌رنگ هستند؛ در حالی که برخی دیگر به نظر می‌رسد که در دنیایی از رنگ‌های گونا‌گون غوطه‌ورند. گونه‌های مختلف روش‌های تغذیه‌ی مختص به خود را دارند. گونه‌ی کله قورباغه‌ای، حلزون‌های صدف‌دار را می‌خورند. گونه‌ی لب‌لوله‌ای، از مرجان‌ها تغذیه می‌کنند و گونه‌هایی از ماهیان زمردی، (به‌مانند یک کارواش) انگل‌ها و بافت‌های مرده‌ی سایر آبزیان دریایی را می‌بلعند.

این تنوع چشمگیری که می‌بینید، از نیاکان دور زمردماهیانی سرچشمه می‌گیرد که از دریای ماقبل تاریخ تتیس به مقصد دریایی که هم‌اکنون اقیانوس آرام و اقیانوس هند را به‌هم پیوند می‌دهد، مهاجرت کرده‌اند. در آنجا، در یک مهد عظیم و پرجنب‌وجوش از صخره‌های مرجانی جای گرفته و در طول ده‌ها میلیون سال به‌طور پیوسته تنوع یافته‌اند.

داستان زندگی آن‌ها در توازن با الگوی عظیم‌تری است. با ‌استناد به یک مقاله از مجموعه مقالات انجمن سلطنتی، ناحیه‌ی مرکزی هند – آرام، به مرکز بیشترین تنوع زیستی موجود در اقیانوس‌های جهان تبدیل شده است، چرا که بسیاری از نیاکان گونه‌های آبزی امروزی، در گذشته‌ای دور در این منطقه ساکن شده بودند.

این مطالعه تاکید می‌کند که تنوع زیستی یک بازی بلندمدت است و غنای گونه‌های مختلف در اقیانوس‌ها چنانچه به‌علت فعالیت‌های بشری از بین برود، دیگر به‌سادگی احیا نخواهد شد.

مری ویسز، استاد دانشگاه بین‌المللی دریانوردی در سوئد، گفت:

ده‌ها میلیون سال طول کشیده است تا تنوع زیستی صخره‌های مرجانی ایجاد شود، اما ممکن است تنها چند دهه طول بکشد تا آن را نابود کنیم.

الیزابت میلر، نامزد دکترای مطالعات بوم‌شناسی و زیست‌شناسی تکاملی در دانشگاه آریزونا و مؤلف اصلی این مقاله می‌گوید که مدت‌ها برای پژوهشگران این سؤال مطرح بود که  چرا ناحیه‌ی مرکزی هند-اقیانوس آرام چنین امتیاز استثنایی را دارد.

او گفت:

تجربه‌ی پنج دقیقه غواصی در اندونزی یا استرالیا را با همین میزان غواصی در دریای کارائیب مقایسه کنید تا تفاوت برایتان آشکار شود. در ازای هر گونه پروانه‌ماهی یا طوطی‌ماهی که در دریای کارائیب یافت می‌شود، شما می‌توانید سه گونه از  آن‌ها (یا بیشتر) را در مثلث مرجانی واقع در جنوب شرقی آسیا و یا دیواره بزرگ مرجانی استرالیا ببینید.

جان وینز، یک استاد دانشگاه آریزونا می‌گوید:

مردم می‌گویند اگر دریای کارائیب را یک باغ فرض کنیم، ناحیه‌ی مرکزی هند-آرام یک جنگل  خواهد بود.

با استفاده از پایگاه‌های داده‌ی جمع‌آوری ‌شده توسط صدها دانشمند، گروه خانم میلر بیش از ۱۲ هزار گونه‌ی ماهی را در هشت منطقه دریایی در سراسر جهان طبقه‌بندی کرده ‌است.

پس از آن، پژوهشگران ردپای گونه‌های زنده را با استفاده از یک درخت تکامل، آمار و شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای در گذشته دنبال کردند تا دریابند که ریشه‌ی اصلی آنها از کجا سرچشمه می‌گیرد و اجداد آن‌ها ممکن است به چه مناطق دیگری مهاجرت کرده باشند.

در انتها، دانشمندان دریافتند که تنوع زیستی امروزی در یک منطقه به‌شدت با قدمت و تعداد مهاجرت‌های انجام‌شده در آن، مرتبط است. ناحیه‌ی مرکزی هند-آرام تا حد زیادی دارای تنوع زیستی است؛ چراکه تعداد زیادی از اجداد قدیمی این موجودات در آن منطقه مستقر شده بودند.

این رویداد احتمالاً در ارتباط با به حرکت صفحات زمین‌ساخت است. اندکی پس از انقراض دایناسورها، دریای باستانی تتیس (که زمانی ابرقاره‌های لوراسیا و گوندوانا را از هم جدا می‌کرد)، به اوج تنوع زیستی در میان اقیانوس‌های جهان رسید؛ اما آرام‌آرام قاره‌ها از یکدیگر جدا شدند.

در حدود ۳۵ میلیون سال پیش، هنگامی که دریای تتیس در حال نابودی بود، صفحات استرالیا و اقیانوس آرام نیز با صفحه‌ی آسیای جنوب شرقی برخورد کرد و یک پهنه‌ی وسیع از اقیانوسی کم‌عمق و ایده‌آل برای زندگی صخره‌های مرجانی ایجاد شد. گونه‌های آبزی نیز از تتیس (اطلس شرقی فعلی) به این منطقه مهاجرت کردند و این منطقه به قطب انواع گونه‌های آبزی تبدیل شد.

خانم میلر می‌گوید از آن زمان تاکنون، ناحیه‌ی مرکزی هند-آرام نسبت به نواحی گرم دیگر، به‌ندرت در معرض رویدادهای انقراض بزرگ قرار گرفته است. امروزه بیش از ۵۰۰ میلیون نفر در دنیا برای غذا، درآمد و حفاظت در برابر طوفان‌های ساحلی به صخره‌های مرجانی وابسته هستند. اما این اکوسیستم‌ها امروزه دچار بحران شده‌اند. دکتر ویسز می‌گوید:

 تنوع زیستی یک گنجینه‌ی گران‌بهاست. اگر قرار است از آن حفاظت کنیم، باید در سطح جهانی و به‌سرعت اقدام کنیم.