اجبار به پیروزی عموما منجر به شکست می‌شود

اجبار به پیروزی و انتظار بیش از حد از یک نفر یا گروه، عموما فشار ذهنی زیادی را به آنها وارد کرده و موجب شکست می‌شود.

مائوریسیو ماکری، رئیس جمهور آرژانتین پیش از سفر اعضای تیم ملی فوتبال کشورش به روسیه، جلسه‌ای با آنها ترتیب داد تا علاوه بر بدرقه، به اعضای تیم انرژی مثبت دهد. او در این جلسه به بازیکنان تیم فوتبال آرژانتین گفت:

هر دستاوردی که برای ما آرژانتینی‌ها به دست بیاید، در نهایت ما خوشحال خواهیم بود. این طرز تفکر اشتباهی است که اگر فردی قهرمان نشد، شکست خورده است؛ این یک اظهار نظر نابخردانه است که هیچ‌جای دنیا صحت ندارد.

نکته‌ی جالب این که این صحبت‌ها از زبان رئیس جمهور ملتی است که دیوانه‌وار عاشق فوتبال هستند. او با این صحبت‌ها به‌طور غیرمستقیم به این نکته اشاره می‌کرد که شاید تیم آرژانتین قهرمان جام جهانی نشود اما به هر حال ملت آرژانتین آنها را دوست خواهند داشت.

صحبت‌های ماکری برای کاهش فشار انتظارات از تیم ملی و مخصوصا لیونل مسی، کاپیتان و ستاره‌ی آنها بود. مسی به عقیده‌ی بسیاری بهترین بازیکن تاریخ فوتبال آرژانتین است و بسیاری دیگر او را بهترین در کل جهان می‌دانند. آرژانتین تاکنون دو بار قهرمان جام جهانی شده که آخرین بار، مربوط به سال ۱۹۸۶ و با حضور دیه‌گو مارادونا بوده است. آنها در سه جام جهانی که مسی در تیم ملی بوده هیچ افتخاری کسب نکرده‌اند.

پس از شکست در فینال جام جهانی ۲۰۱۴ و عدم موفقیت در کوپا آمریکا سال ۲۰۱۶ که مسی یک ضربه‌ی پنالتی را از دست داد، این اسطوره‌ی آرژانتینی از تیم ملی خداحافظی کرد. البته او با اصرار مردم به تیم ملی بازگشت اما تمرینات پیش از جام و دو بازی اول این تیم در مرحله‌ی گروهی، نشان داد که آرژانتین برای جام جهانی آماده نبوده است. مسی چند روز پیش ۳۱ ساله شد و به احتمال زیاد آخرین جام جهانی خود را تجربه می‌کند. به‌هرحال صحبت‌های رئیس جمهور آرژانتین پیش از جام نشان داد که او قصد دارد واقعیت را با امید به یک تعادل برساند. او تلاش کرد تا با کاهش فشار روانی، شانس موفقیت تیمش را افزایش دهد.

تحقیقات روانشناسی متعدد، مفید بودن اقدام ماکری را تایید می‌کنند. یک تحقیق مجله‌ی Frontiers in Psychology به فشار روانی بازی‌های حذفی NBA پرداخته است. در این تحقیقات و نتایج مشابه آمده که در شرایط اجبار به پیروزی تیم‌ها تلاش بیشتری می‌کنند و احتمالا نتایج پررنگ‌تری خواهند داشت. واقعیت این است که این پررنگی الزاما به معنای پیروزی نیست. این تحقیقات توسط روانشناس ورزشی Yair Galily و دستیارش Elia Morgulev روی سه دهه بازی‌های پلی‌آف NBA انجام شد. نتایج نشان داد تیم‌هایی که انظار پیروزی حتمی از آنها می‌رفته است، کمتر از زمانی که شانس هر دو طرف یکی بوده، موفق بوده‌اند.

گالیلی در مورد این تحقیق می‌گوید:

ما تصور می‌کردیم که اجبار به پیروزی منجر به عملکرد بهتر می‌شود. به‌عنوان مثال شما باید در این بازی پیروز شوید یا از لیگ حذف خواهید شد. شما مجبور می‌شوید که بهترین عملکرد را داشته باشید؛ اما واقعیت این است که این شرایط، نتیجه‌ی عکس خواهند داشت.

در مسائل اقتصادی و روانشاسی، نظریه‌ی سود مورد انتظار مطرح می‌شود. این نظریه می‌گوید که اگر بازخورد و پاداش عملکردها افزایش پیدا کند، افراد حداکثر تلاش خود را به کار خواهند گرفت. در تعریف ساده تلاش و رنج کشیدن با پاداش برابر خواهد بود. در آموزش‌های نظامی نیز چنین رفتار و انتظاراتی پیش‌بینی می‌شود. روانشانس رفتاری دنیل آریلی در کتاب خود با نام Predictably Irrational داستان فرمانده‌ی چینی Xiang Yu را تعریف می‌کند که در گذر از دریای زرد برای پیروزی حتمی سپاهش، کشتی‌های آنها را آتش زد. صرف‌نطر از مثال بالا، بسیاری از تحقیقات روانشناسی نشان می‌دهند که فرار از باخت انگیزه‌ی خوبی برای پیروزی است.

ترس بیش از حد از شکست هم نتایج منفی به همراه دارد

در مقابل، تحقیقات زیادی نیز به این حقیقت اشاره می‌کنند که فشار بیش از حد برخی اوقات عواقب بدی دارند. یک نمونه از این تحقیقات روی بازیکن‌های بوندسلیگای آلمان نشان داد بازیکنانی که در خانه رقابت می‌کردند، شانس از دست دادن پنالتی بیشتری نسبت به بازی خارج از خانه داشتند. آنها به‌خاطر فشار هواداران خانگی موقعی دچار استرس شده وموقعیت‌ها را از دست می‌دادند.

اغلب تحقیقات گذشته‌ی روانشناسی ورزشی روی ورزش‌های انفرادی و بازدهی شخصی بازیکنان بوده است. گالیلی و همکارش قصد داشتند تاثیر فشارها را روی کلیت یک تیم بررسی کنند. تحقیقات آنها روی دوره‌های متعدد بازی‌های NBA و شرایط اجبار به برد یک تیم، نتایج جالبی داشت. اگر یک تیم در بازی پلی‌آف شانس برد ۶۵ درصدی در خانه داشته باشد، زمانی که مجبور به بردن باشد (وگرنه حذف خواهد شد)، شانسش به ۵۵ درصد در خانه کاهش می‌یابد. این شانس برای اجبار به پیروزی در بازی خارج از خانه به ۲۶ درصد کاهش می‌یافت. گالیلی در نهایت به این اظهار نظر رسید: «اگرچه کمی فشار برای دستیابی به نتایج بهتر مفید است، سوال اصلی این است که چه مقدار فشار بیرونی را فشار بیش از حد می‌نامیم؟»

اگرچه تحقیقات او پاسخی به سوال مطرح شده نداد، اما زنگ خطری برای مربیان، مدیران کسب‌وکار و حتی افسران نظامی بود: فشار را روی افرادی که از وجود آن اطلاع دارند افزایش ندهید. این کار باعث افزایش بهره‌وری آنها نخواهد شد.

در نهایت گالیلی با اشاره به صحبت‌های ماکری به این نتیجه می‌رسد که هر ماموریت و چالشی را باید مانند ماموریت‌های دیگر به اتمام رساند. ماکری از بازیکنان انتظار داشت که بهترین بازی خود را انجام دهند و به‌هرحال ملت عاشق آنها خواهد ماند. نتایج تیم ملی آرژانتین در دو روز اول رقابت‌های جام جهانی نشان داد که اختمالا بازیکنان و بیش از همه ستاره‌ی آنها یعنی مسی، هنوز فشار مردم و شرایط اجبار به بردن را حس‌ می‌کنند. اما پیروزی در روز آخر و صعود دشوار از گروه، باز هم امید را به اردوی آرژانتینی‌ها بازگرداند که به‌هرحال، هنوز فشار و استرس اجبار به پیروزی در نوع بازی آنها مشاهده می‌شود.