فروریختن پل‌های فرسوده در ایتالیا

پلی که در شهر ساحلی جنوا در ایتالیا سقوط کرد، در زمان ساخت خود یعنی پنج دهه‌ پیش (۱۹۶۷)، شاهکار نوآوری مهندسی به‌شمار می‌رفت؛ اما در طول سال‌ها بارها نیاز به مرمت پیدا کرده بود. طراحی این پل در حال حاضر زیر ذره‌بین قرار دارد، زیرا ممکن است یکی از عوامل سقوط عجیب آن باشد.

قسمت میانی پل موراندی در حین بارشی سنگین جدا شده و حداقل ۳۹ نفر را به کشتن داد. مسئولان ایتالیایی، تحقیقات خود را بر خطاهای احتمالی در طراحی پل و یا نگهداری نامناسب از آن متمرکز کرده‌اند.

کارشناسان مهندسی معتقدند این فاجعه، نتیجه‌ی مشکلات نگهداری و ترمیم تمام پل‌های فرسوده، صرف‌نظر از نوع طراحی آن‌ها است.

به‌گفته‌ی نیل هاوکینگز، استاد بازنشسته‌ی مهندسی از دانشگاهایلینویز و متخصص سازه‌های بتونی مستحکم، «عموم مردم نمی‌دانند که پل‌ها در گذشته برای مدت ۵۰ سال ساخته می‌شدند. محیطی که پل در آن قرار دارد، تأثیر زیادی بر طول عمر پل پس از این دوره‌ی پنجاه‌ساله می‌گذارد».

ساختار پل، کابلی بوده و توسط مهندس ایتالیایی، ریکاردو موراندیطراحی شده است، وی در سال ۱۹۸۹ درگذشت. از ویژگی‌های عجیب پل می‌توان به کابل‌های آن اشاره کرد که پوشش بتنی داشتند. موراندی در بسیاری از پل‌های خود به جای کابل‌های استیلیِ مرسوم، از کابل‌های بتنی استفاده می‌کرد. تنها دو پل دیگر در جهان چنین ساختاری دارند؛ یکی در لیبی و دیگری در ونزوئلا.

کارشناسان چند عامل را برای سقوط پل مطرح کرده‌اند، مانند ساییدگی و خسارات آب‌وهوایی و ترافیک سنگینی که از حد تحمل پل خارج بوده است.

هاوکینگز در ایمیلی می‌گوید:

جنوا، شهری ساحلی است پس شاید عوامل دریایی در سقوط پل دخیل بوده است؛ همچنین از آنجا که محل آن یک مرکز صنعتی عمده بوده، ممکن است آلودگی هوا نیز در تضعیف بتن‌های آن مؤثر بوده باشد. از وجود این عوامل یا نقص‌ در شالوده‌ی پل بی‌اطلاعم؛ اما همگی می‌توانند در خرابی آن نقش داشته باشند.

نمایی از خانه‌های تخلیه‌شده که در زیر قسمت‌های باقی‌مانده از پل بزرگراه موراندی در شهر جنوا در شمال ایتالیا ساخته شده‌ بودند، چهارشنبه، ۱۵ آگوست، ۲۰۱۸. پلی در یک بزرگراه عمده که ایتالیا و فرانسه را به هم مرتبط می‌کرد، در شهر ساحلی جنوا در ایتالیا، در اثر طوفانی ناگهانی و سهمگین سقوط و وسایل نقلیه را تا عمق ۹۰ متر به درون توده‌ی سنگ‌ها و خرابه‌های زیر آن پرتاب کرد.

به‌گفته‌ی آنتونیو برِنچیک، استاد ساخت‌وساز در دانشگاه جنوا، نوع طراحی پل باعث فرسایش و تحلیل سریع آن بود و مرتباً باید آن را تعمیر می‌کردند.

اخیراً و پیش از سقوط پل، پروژه‌ای ۲۰ میلیون یورویی برای افزایش امنیت آن تصویب شده بود. دو ستون به‌منظور پشتیبانی و تحمل وزن بیشتر روی پل تعبیه شده بود که یکی از آن‌ها در زمان حادثه فروریخت.

اما برنچیک که دو سال قبل در مورد خطاهای طراحی پل هشدار داده بود، گفته است که پل به‌جای تعمیرات مکرر باید قبلاً خراب می‌شد. وی به تلویزیون ایتالیا گفت:

پل جنوا و پل‌های مشابه آن در لیبی و ونزوئلا با سرعتی غیرقابل باور دچار خرابی و فرسودگی شده‌اند. از آنجا که پل دائماً در دست تعمیر بود، وقت آن رسیده بود که جایگزینش کنند.

جامعه‌ی مهندسی عمران ایتالیا (CNR) نیز اعلام کرد که ساختارهایی به قدمت پل موراندی دیگر عمر خود را کرده‌اند. تعمیر و جایگزینی ده‌ها هزار پلی که در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ در ایتالیا ساخته شدند، نیاز به همتی بلند داشت و باعث زنجیره‌ای از سقوط‌های متوالی در سال‌های اخیر شد که البته همگی مرگبار نبودند.

سقوط پل بزرگراه مینیاپولیس در سال ۲۰۰۷ نیز زنگ‌های هشدار را در مورد سازه‌های فرسوده در آمریکا به ‌صدا درآورد.

پل بزرگراه میان‌ایالتیِ 35W که با سقوط خود در رودخانه‌ی می‌سی‌سی‌پی، جان ۱۳ تن را گرفت، باز هم در دهه‌ی ۱۹۶۰ ساخته شده بود. اما بازرسان ایالتی نهایتاً نتیجه گرفتند که نگهداری بد، علت اصلی حادثه نبوده بلکه ضعف طراحی باعث آن شده است. به گفته‌ی آنان، ضخامت صفحات اتصالی که تیرچه‌ها را نگه می‌داشتند، نصف آنچه که باید بوده است.

از آن زمان، فشار بیشتری برای بهبود طراحی پل‌ها و سرکشی به‌ آن‌ها ایجاد شده است.

اخیراً نیز در فلوریدای آمریکا، یک پل عابر پیاده‌ی جدید دچار سقوطی مرگبار شد. مأموران تحقیق اعلام کردند که در حال بررسی تَرَک‌هایی هستند که پیش از سقوط پل در کنار دانشگاه بین‌المللی فلوریدا در آن ایجاد شده بود. سقوط این پل باعث مرگ ۶ نفر شد.

ماتئو پوتزی، دانشیار دانشکده‌ی مهندسی عمران و محیط زیست از دانشگاه کارِنگی ملون گفت:

همان‌طور که از برنامه‌ی تعمیرات پل شهر جنوا پیداست؛ همه می‌دانستند که این پل دچار مشکل است اما پل های قدیمی را می‌توان تعمیر و تقویت کرد و سقوط آن‌ها مسئله‌ای نادر است. هنوز نمی‌توان به‌درستی زمان سقوط یک پل را پیش‌بینی کرد یا فهمید که اصلاً سقوط می‌کند یا خیر. عملکرد ما در مجموع مثبت بوده است؛ زیرا حوادثی از این قبیل بسیار نادرند اما تلاش می‌کنیم بازرسی‌ها و درک خود را از این پل‌ها بیشتر کنیم.

هاوکینگز درباره‌ی طراحی پل گفته است که پوشش بتونی، باعث تقویت ثبات کابل‌ها شده است اما «محیط ساحلیِ پل، ممکن است باعث افزایش کلرید در بتون شده و منجر به فرسایش کابل‌ها شده باشد». به‌گفته‌ی وی، باید تمام کابل‌های خراب را بررسی کرد تا فهمید که آیا این فرضیه در مورد پل موراندی درست است یا خیر.

پل ونزوئلا نیز که بسیار بزرگتر بوده و دریاچه‌ی ماراکایبو را پوشش می‌دهد، دچار مشکلاتی شده است. فرسایش در سال ۱۹۷۹ باعث قطع یکی از کابل‌های بتونی شده و تلاش‌های بسیاری برای جایگزینی آن انجام شد.

پوتزی معتقد است استفاده از پوشش بتونی برای کابل‌ها در گذشته روشی پیشتاز بود اما هیچ‌گاه به‌طور وسیع مورد استفاده قرار نگرفت و در نهایت روشی مشکل‌ساز شناخته شد. اما به‌گفته‌ی وی، پل‌های بسیاری در سراسر دنیا وجود دارند که تکنولوژی‌هایشان دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و نباید گمان کنیم که همه‌ی آن‌ها در خطر سقوط قرار دارند. او می‌گوید:

در بیشتر موارد، تنها باید به فکر تعمیر و نگهداری از آن‌ها باشیم اما سؤال اینجاست که تا چه مدت و به چه روشی باید این کار را انجام داد.