تصاویر جدید حیرت‌انگیز فضاپیمای جونو از لکه‌ی سرخ مشتری

روز دوشنبه، فضاپیمای جونو (Juno) در ارتفاع ۹۰۰۰ کیلومتری از سیاره‌ی مشتری، بر فراز یکی از ویژگی‌های خارق‌العاده‌ی این سیاره پرواز کرد و تصاویر حیرت‌انگیزی از آن به ثبت رساند. بسیاری از طرفداران سیاره‌ی مشتری منتظر این تصاویر بودند؛ زیرا لکه‌ی سرخ غول‌آسا، شناخته‌شده‌ترین ویژگی مشتری به شمار می‌رود و زیبایی و عظمت خاص خود را دارد.

لکه‌ی سرخ، طوفانی عظیم است که برای چندین قرن در میان ابرهای سیاره‌ی مشتری در حال وزیدن و گردش است. این طوفان، رمز و راز خاص خود را دارد که بسیاری از آن‌ها تا به امروز سربه‌مهر باقی مانده‌اند.

اسکات بولتون، پژوهشگر ارشد فضاپیمای جونو از مؤسسه‌ی تحقیقات جنوب غربی در سن آنتونیو، می‌گوید:

تمام مردم از سرتاسر جهان از هر نسلی، چه در گذشته و چه در حال، در مورد لکه‌ی سرخ غول‌آسا شگفت‌زده شده‌اند و می‌شوند. اکنون ما بالاخره توانسته‌ایم بر فراز این طوفان پرواز کنیم و ببینیم که از فاصله‌ی نزدیک به چه شکلی است.

در سال ۱۶۶۵ میلادی جیووانی کاسینی، ستاره‌شناس، ریاضی‌دان و مهندس ایتالیایی، برای نخستین بار توانست لکه‌ی سرخ مشتری را مشاهده کند و در اسناد خود به آن اشاره کند. به طرز عجیبی بعد از کاسینی تا سال ۱۸۳۰ میلادی، هیچ ستاره‌شناسی به این لکه‌ی سرخ اشاره نکرد. شاید برای چند نسل از دید مردم پنهان بوده یا این‌که این اتفاق دلیل دیگری داشته است. به هر حال، چشم خشمگین سیاره‌ی مشتری از آن زمان تا به امروز توجه ما را به خود جلب کرده است.

اعداد و ارقام در مورد این طوفان، شگفت‌انگیز هستند. لکه‌ی سرخ بزرگ، یک گردباد پادساعت‌گرد است که می‌تواند دو سیاره به اندازه‌ی زمین را در دل خود جای دهد. بادهای این گردباد با سرعت ۶۴۵ کیلومتر بر ساعت در حال وزیدن هستند. رنگ عجیب این طوفان، یکی از معماهایی است که تاکنون پاسخی برای آن پیدا نشده است؛ اما امیدواریم بالاخره روزی بتوانیم پرده از راز این طوفان زیبا برداریم. اتمسفر بالایی مشتری، عمدتاً از آمونیاک، آمونیوم هیدروسولفید و آب تشکیل شده است؛ اما هنوز مشخص نیست که چگونه این ترکیبات با یکدیگر واکنش می‌دهند و رنگ‌های قرمز و نارنجی را خلق می‌کنند.

البته پرسش‌هایی نیز وجود دارند در مورد این‌که چگونه طوفانی به این بزرگی توانسته است برای مدتی طولانی شکل خاص خود را حفظ کند و ما هنوز پاسخی برای آن نیافته‌ایم. روی زمین، تضاد بین شکل مایع و جامد اتمسفر و سطح زمین، باعث می‌شود که حتی قدرتمندترین طوفان‌ها نیز ظرف چند روز یا چند هفته، کاملاً از بین بروند. این در حالی است که طوفان مریخ، برای چندین قرن به همان شکل باقی مانده و این، زمان زیادی برای حضور یک سیستم آب و هوایی به شمار می‌رود.

در سال ۲۰۱۶، ستاره‌شناسان متوجه شدند که اتمسفر بالای این طوفان، دمای بیشتری نسبت به ابرهای اطراف دارد. همین مطالعه توانست علت برابر بودن دمای اتمسفر بالایی مشتری با اتمسفر زمین (با وجود این‌که از خورشید دورتر است) را توضیح دهد. در همان زمان، جیمز اُدانهیو، پژوهشگر ارشد از دانشگاه بوستون گفت:

ما مستقیماً مشاهده کردیم که دما در اتمسفر بالای جایی که لکه‌ی سرخ قرار گرفته، به‌مراتب بیشتر از سایر نقاط است. آیا این صرفاً یک تصادف است یا این‌که قرار است سرنخی در مورد یک پدیده‌ی عجیب به ما دهد؟

پژوهشگران احتمال داده‌اند که امواج گرانشی و صوتی طوفان، در مقابل گازهایی که در اتمسفر هستند مغلوب شده‌اند و همین باعث شده است که گرما از طریق ابرهایی که در ارتفاع بالا هستند، پخش شود.

برای یافتن پاسخ تمام این پرسش‌ها، ما به چیزی بیش از چند تصویر نیاز داریم. فضاپیمای جونو در پرواز اخیر خود موفق شده است به کمک ابزارهایی که دارد، اطلاعات بسیار مفیدی از لکه‌ی سرخ غول‌آسا به دست آورد که می‌توانند دید بهتری از چگونگی جوشش‌هایی که در قلب این طوفان در حال رخ دادن هستند، به ما بدهند.

اسکات بولتون در خصوص تصاویر جدید ثبت‌شده توسط فضاپیمای جونو می‌گوید:

اکنون ما بهترین تصاویر ممکن را از این طوفان شگفت‌انگیز در اختیار داریم. تجزیه و تحلیل داده‌های جدیدی که از سوی JunoCam (دوربین فضاپیمای جونو) ارسال شده‌اند، قدری زمان‌بر خواهد بود؛ اما باید بدانید که ۸ ابزار علمی نصب‌شده روی این فضاپیما، قرار است رازهایی از گذشته، حال و آینده‌ی این لکه‌ی سرخ فاش کنند.

تصاویری که مشاهده می‌کنید، همگی خام و پردازش نشده هستند و این همان شکلی است که طرفداران مشتری دوست دارند. تصاویری که توسط فضاپیمای جونو منتشر می‌شوند، بلافاصله به‌صورت خام در سایت ناسا قرار می‌گیرند و هر کسی می‌تواند آن‌ها را پردازش و به نام خود ثبت کند. بسیاری از تصاویر این فضاپیما، توسط جامعه‌ی دانشمندان شهری و مردم پردازش می‌شوند.

جیسون میجِر، طراح گرافیکی می‌گوید:

انتشار تصاویر خام جدید از سیاره‌ی مشتری همواره هیجان‌انگیز است؛ اما قسمت هیجان‌انگیزتر ماجرا، زمانی است که شما این تصاویر خام را پردازش می‌کنید و به چیزی تبدیل می‌سازید که مردم دوست دارند ببینند. این همان چیزی است که من به خاطر آن زندگی می‌کنم.

ناسا و دیگر علاقه‌مندان، هم‌اکنون در تلاش هستند تا این تصاویر را پردازش کنند و بتوانند در آینده‌ی نزدیک، آثار هنری بسیار زیبایی از بزرگ‌ترین طوفان منظومه‌ی شمسی خلق کنند؛ بنابراین، این آخرین باری نیست که ما رودررو به چشم خشمگین سیاره‌ی مشتری نگاه می‌کنیم.