ناسا صدها سیاره جدید کشف کرده است که تعدادی از آن‌ها زمین‌سان هستند

ناسا روز دوشنبه طی یک نشست، رسماً از کشف ۲۱۹ جرم جدید در نواحی خارج از سامانه خورشیدی پرده برداشت. دانشمندان ناسا اعلام کرده‌اند که تعداد زیادی از این اجرام، سیاره‌های فراخورشیدی هستند و خوشبختانه میان آن‌ها، ۱۰ سیاره‌ی سنگی و هم‌اندازه زمین وجود دارند که به‌احتمال زیاد برای شکل‌گیری و پرورش حیات کاملاً مناسب هستند.

داده‌های مأموریت کپلر که به شکار سیاره‌های فراخورشیدی مشغول است، به شناسایی این سیاره‌های جدید کمک کرده است. کپلر بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ میلادی، چیزی در حدود ۱۴۵ هزار ستاره‌ی شبه خورشید را در بخش کوچکی از آسمان و در نزدیکی صورت فلکی ماکیانمورد بررسی قرار داده است. بیشتر ستاره‌هایی که کپلر مشاهده کرده، هزاران سال نوری با ما فاصله دارند؛ بنابراین شانس بسیار کمی وجود دارد که انسان بتواند در آینده‌ی نزدیک به آن‌ها دست یابد. با این حال، داده‌هایی که منتشر می‌شوند و در اختیار ستاره‌شناسان قرار می‌گیرند، می‌توانند به شناخت بهتر از اغلب سیاره‌های زمین‌سان کمک کنند و به آن‌ها بگویند که شانس یافتن هوش فرازمینی تا چه اندازه است.

سوزان تامپسون، دانشمند پژوهشی در مؤسسه SETI، روز دوشنبه در جریان یک نشست که در مرکز پژوهشی آمِس ناسا برگزار شد، گفت:

ما تلسکوپ‌های خود را به سمت بخشی از آسمان گرفته‌ایم و می‌خواهیم ببینیم در این بخش از آسمان چه تعداد سیاره‌ی زمین‌سان وجود دارد. ما معمولاً می‌گوییم «چه تعداد سیاره‌ی زمین‌سان وجود دارد؟» حال با توجه به داده‌هایی که من در دست دارم، می‌توانم یک آمار معتبر از تعداد سیاره‌های زمین‌سان در بخش خاصی از آسمان به شما بدهم. ما می‌خواهیم بدانیم سیاره‌ی ما و دیگر سیاره‌ها چقدر رایج هستند؛ همچنین می‌خواهیم بدانیم آیا مکان‌های دیگری نیز در کهکشان ما وجود دارند که ما هنوز به آن‌ها «خانه» نگفته‌ایم؟

سوزان تامپسون می‌گوید با این کشف جدید صورت گرفته، کپلر توانسته است در طول مأموریت چندین ساله خود، در مجموع ۴۹ سیاره‌ی زمین‌سان شناسایی کند. اگر هر یک از این سیاره‌ها دارای اتمسفر پایدار باشد، این امکان وجود دارد که روی آن‌ حیات فرازمینی شکل گرفته باشد.

متأسفانه دانشمندان در مورد این سیاره‌های جدید چیزی نمی‌گویند و فقط به گفتن سخنان تکراری همیشگی بسنده کرده‌اند. آن‌ها می‌گویند این سیاره‌ها تقریباً هم‌اندازه‌ی زمین هستند و در قسمت Habitable Zone (ناحیه‌ای در اطراف ستاره‌ها که در آن، تمامی شرایط برای شکل‌گیری حیات فراهم باشد) قرار گرفته‌اند که همین باعث می‌شود آب روی این سیاره‌ها به شکل مایع باشد و خبری از تبخیر و انجماد آب نیست. این‌ها گفته‌های همیشگی دانشمندان هستند و نمی‌توانند صد درصد تضمین کنند که آن‌ سیاره‌ها قابل سکونت هستند. علاوه بر این عوامل، یک سری عوامل دیگر همچون زمین‌ساخت صفحه‌ای و گرفتار نبودن در قفل جزر و مدی نیز در قابل سکونت ساختن یک سیاره مؤثر هستند.

با این حال، پژوهشگران مأموریت کپلر بر این باور هستند که تعداد بی‌شماری از سیاره‌های زمین‌سان وجود دارند که هنوز کشف نشده‌اند. دلیل کشف نشدن این سیاره‌ها، محدودیت‌های تلسکوپ فضایی کپلر است؛ زیرا این تلسکوپ تنها می‌تواند سیاره‌هایی را مشاهده و شناسایی کند که از مقابل ستاره‌ی مادر خود عبور می‌کنند. روش شناسایی این سیاره‌ها «روش گذر» نام دارد. دانشمندان ابتدا به کمک تلسکوپ، میزان روشنایی ستاره را اندازه‌ می‌گیرند و کوچک‌ترین تغییری که در این روشنایی ایجاد شود، نشان‌دهنده‌ی عبور یک جرم (مانند یک سیاره) از مقابل ستاره خواهد بود؛ در واقع سیاره مانع از رسیدن نور ستاره به تلسکوپ می‌شود و همین نشان می‌دهد که چیزی در اطراف ستاره در حال گردش است.

اغلب سیاره‌ها در مداری دایره‌ای شکل به دور ستاره مادر خود گردش می‌کنند و این مدار یا صفحه معمولاً با زمین هم‌تراز نیست؛ بنابراین کپلر شانس دیدن تمام بخش‌های یک سامانه فراخورشیدی را از دست می‌دهد و تنها بخش کوچکی از آن‌ را مشاهده می‌کند. جدا از تمام چالش‌هایی که دانشمندان با آن‌ها مواجه هستند، کپلر توانسته است ۴۰۳۴ سیاره را کشف کند که ۲۳۳۵ عدد از آن‌ها سیاره‌هایی فراخورشیدی هستند. جالب است بدانید که این تعداد سیاره، تنها ۰.۲۵ درصد از آسمان شب را تشکیل داده‌اند و دنیای بزرگی در انتظار اکتشاف است.

ماریو پِرِز، دانشمند برنامه‌ی مأموریت کپلر در ناسا، در جریان نشستی که روز دوشنبه برگزار شد این‌چنین گفت:

در حقیقت، برای آن‌که بتوانیم تمام آسمان را پوشش دهیم، به ۴۰۰ کپلر نیاز داریم!

بنجامین فالتون، ستاره‌شناسی از دانشگاه هاوایی در مانا و همچنین یکی از اعضای مؤسسه فناوری کالیفرنیا، می‌گوید تعداد زیادی از سیاره‌هایی که کشف می‌شوند، در دسته‌ی جدیدی از سیاره‌ها قرار می‌گیرند که به آن‌ها «نپتون‌های کوچک» یا مینی نپتون گفته می‌شود. سیاره‌هایی که اندازه‌ی آن‌ها بین اندازه زمین و غول‌های گازی سامانه‌ی خورشیدی است، رایج‌ترین سیاره‌ها هستند. اَبَر زمین‌ها که سیاره‌هایی سنگی و ۱۰ برابر پرجرم‌تر از سیاره ما هستند، در جهان بسیار پرشمارند و تعداد زیادی از آن‌ها وجود دارد.

با وجود این‌که تنها ۴۹ عدد از هزاران سیاره‌ای که کپلر شناسایی کرده است زمین‌سان هستند؛ اما این اکتشافات دنیای علم را به لرزه درآورده‌اند؛ زیرا این اکتشافات نشان می‌دهند که تنها در کهکشان راه شیری، میلیاردها سیاره این‌چنینی وجود دارند که تعداد زیادی از آن‌ها می‌توانند زمین‌سان و قابل سکونت باشند.

کپلر در سال ۲۰۱۳ توانست جمع‌آوری داده‌های نخستین مأموریت خود را به اتمام برساند. دانشمندان برای تجزیه و تحلیل این اطلاعات به چندین سال زمان نیاز دارند؛ زیرا معمولاً تجزیه، تحلیل و تأیید این اطلاعات دشوار است. سوزان تامپسون می‌گوید به‌ احتمال زیاد، این آخرین تجزیه و تحلیل داده‌های کپلر خواهد بود. کپلر اخیراً با دو مشکل سخت‌افزاری جدی روبرو شده که توانایی‌ آن برای مشاهده بخشی از آسمان را محدود کرده است و همین می‌تواند به پایان مأموریت آن منجر شود.

اما دانشمندان یک برنامه‌ی جایگزین دارند که به آن مأموریت K2می‌گویند و از سال ۲۰۱۴ آن را کلید زده‌اند. دانشمندان در واقع از محدودیت‌هایی که برای کپلر ایجاد شده است، برای مطالعه و بررسی اجرام مختلفی همچون ابر نواخترها، ستاره‌های کودک، دنباله‌دارها و حتی سیارک‌ها استفاده می‌کنند. کپلر در واقع یکی از برنامه‌های دانشمندان است؛ زیرا تلسکوپ‌های دیگر نیز در این نوع تلاش‌ها موفق ظاهر شده‌اند. به‌عنوان مثال، در ماه فوریه خبر کشف ۷ سیاره‌ی سنگی زمین‌سان که به دور یک ستاره کوتوله سرخ گردش می‌کنند نیز توجه دانشمندان را به خود جلب کرد.

چنین کوتوله‌های سرخی در جهان فراوان هستند؛ اما در مقایسه با ستاره‌های شبیه به خورشید، فوران‌های خورشیدی و کرونال‌های عظیمی دارند. این ستاره‌ها در مقایسه با سایرین، بیشترین سیاره‌های سنگی را در ناحیه Habitable Zone قرار داده‌اند؛ بنابراین گزینه‌های بسیار خوبی برای جستجوی نشانه‌های حیات فرازمینی به شمار می‌روند.