چرا صبحانه مهمترین وعده غذایی روز است؟
در کنار تصورات قدیمی، مثل اینکه هویج باعث افزایش بینایی در شب میشود و بابانوئل برای بچههای بازیگوش اسباببازی نمیآورد، یکی از شناختهشدهترین تصورات در میان والدین این است که صبحانه مهمترین وعدهی غذایی روز است. بسیاری از افراد با این تصور رشد میکنند که نخوردن صبحانه باعث انحراف برنامهی غذایی میشود. به نقل از انجمن متخصصین تغذیهی بریتانیا (BDA) دوسوم بزرگسالان در بریتانیا و سهچهارم بزرگسالان در آمریکا معمولا صبحانه میخورند.
دلیل اهمیت صبحانه، نام آن است: به انگلیسی breakfast از دو بخش break و fast تشکیل شده است. افراد صبحانه میخورند تا روزهی (fast) شب گذشته را بشکنند (break). سارا لدر، متخصص رژیم میگوید:
بدن در طول شب از منابع متعدد انرژی برای رشد و ترمیم استفاده میکند. خوردن صبحانهی متعادل، به بازیابی انرژی، پروتئین و کلسیم مصرفی در طول شب کمک میکند.
خوردن صبحانه به بازیابی انرژی پس از یک شب کمک میکند
اما هنوز بر سر قرار گرفتن صبحانه در رأس هرم وعدههای غذایی اختلاف شدیدی وجود دارد. با افزایش محبوبیت عادتهای رژیمی، نگرانیها در مورد محتوای قندی غلات صبحانه و دخالت صنایع غذایی در پژوهشهای پیشرفتهی صبحانه بالا رفته است (حتی بر اساس برخی فرضیههای علمی صبحانه میتواند خطرناک باشد).
اما حقیقت چیست؟ آیا خوردن صبحانه در شروع روز ضروری است؟ یا این تصور تنها ترفند بازاریابی شرکتهای تولیدکنندهی غلات صبحانه است؟
تصمیم سنجیده
علمیترین جنبهی صبحانه مصرف صبحانه (نخوردن آن) ارتباط آن با چاقی است. دانشمندان در مورد رابطهی بین این دو نظریههای متعددی دارند. بر اساس یک تحلیل در ایالات متحده روی دادههای بهداشتی ۵۰ هزار نفر در طی هفت سال، پژوهشگرها به این نتیجه رسیدند که شاخص تودهی بدنی (BMI) افرادی که صبحانه را به مهمترین و بزرگترین وعدهی غذایی خود تبدیل کردهاند نسبت به افرادی که ناهار یا شام بیشتری میخورند، کمتر است. پژوهشگرها معتقدند صبحانه میزان سیری را افزایش میدهد، جذب کالری روزانه را کاهش میدهد، کیفیت رژیم را بهبود میدهد (زیرا مواد مغذی و فیبر صبحانهها معمولا بیشتر است) و حساسیت انسولینی در وعدههای بعدی را هم بهبود میدهد.
بر اساس یک تحلیل شاخص تودهی بدنی (BMI) افرادی که صبحانه را به بزرگترین وعدهی غذایی خود تبدیل کردهاند، کمتر است
اما در این پژوهشها و بررسیها معمولا به دلیل اشارهای نمیشود (مشخص نبود افرادی که صبحانه را نادیده میگیرند قصد اضافهوزن دارند یا خیر). برای رسیدن به پاسخ، پژوهشگرها از ۵۲ زن خواستند در یک برنامهی کاهش وزن ۱۲ هفتهای شرکت کنند. کالری مصرفی زنان در طول روز یکسان بود با این تفاوت که فقط نیمی از آنها صبحانه خورده بودند.
بر اساس نتایج، صبحانه به خودی خود عامل کاهش وزن نیست. بلکه صرفا روتینهای شرکتکنندگان را تغییر میدهد. بخشی از زنان شرکتکننده که معمولا صبحانه میخوردند، موفق به کاهش وزن ۸.۹ کیلوگرمی شده بودند اما پس از شروع بررسی و توقف خوردن صبحانه تنها موفق به کاهش ۶.۲ کیلوگرم از وزن خود شدند. از سوی دیگر افرادی که تا قبل از این بررسی صبحانه نمیخوردند، پس از شروع برنامهی صبحانه ۷.۷ کیلوگرم وزن کم کردند (قبل از آن بدون مصرف صبحانه ۶ کیلوگرم کاهش وزن داشتند).
افرادی که صبحانه میخورند بهطورکلی نسبت به سلامتی خود نگرانتر هستند
اگر صبحانه تضمینی برای کاهش وزن نباشد، پس چرا رابطهای بین چاقی و نخوردن صبحانه وجود دارد؟ الکساندرا جانستون، استاد پژوهشهای ذائقه در دانشگاه آبردین معتقد است نادیدهگیرندگان صبحانه اطلاعات کمتری نسبت به تغذیه و بهداشت دارند. جانستون میگوید:
بررسیهای زیادی به رابطهی بین خوردن صبحانه و پیامدهای احتمالی سلامتی آن پرداختهاند؛ اما شاید بتوان گفت افرادی که از روی عادت صبحانه میخورند، رفتارهای سالم دیگر مثل سیگار نکشیدن و ورزش منظم را هم دارند.