کارشناس اندیشکده کارنگی: توافق جدید ایران و ۱+۴ به ادامه صادرات نفت ایران کمک می‌کند

وافق جدید ایران و ۱+۴ به ادامه صادرات نفت ایران کمک خواهد کرد و با توجه به آغاز دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران در ماه نوامبر، این موضوع می‌تواند یک امتیاز اضافی برای ایران به حساب بیاید.

یورونیوز پس از اعلام توافق ایران و 1+4 بر سر سازوکارهای جدید اقتصادی و تجاری برای حفظ برجام با “کورنلیوس آدباهر”، استاد دانشگاه و محقق موسسه کارنگی در برلین آلمان گفتگو کرد.

این هفته کشورهای باقی مانده در برجام و ایران به توافق روی سازوکارهای که به حفظ برجام و منافع اقتصادی آن کمک می کند، رسیدند. برای ما توضیح دهید که چگونه این سازوکارهای جدید می تواند به حفظ برجام کمک کند؟

اروپا سعی می کند که برجام را حفظ کند، آنها مکانیزمی را در نظر گرفته اند که بدون ارتباط با بانکها بتوان با ایران مبادله مالی کرد. همچنین به یک توافق سیاسی در اولین روزهای هفته دست یافته اند تا این سازوکارها را کامل کرده و اجرایی کنند. آیا این بسته جدید کار خواهد کرد یا نه زمان نشان می دهد اما باید گفت از لحاظ سیاسی گام بسیار بزرگی برداشته شده است.

گفته می شود برای اجرایی شدن این ساز و کارها اروپا می خواهد دلار را به عنوان تنها منبع خرید و فروش نفت ایران حذف کند. به نظر شما برای این کار از چه واحد ارزی استفاده خواهد شد؟ برخی از کارشناسان حتی از «بیت کوین» سخن می گویند؟

ابتکار عمل مستقیما از سوی اروپایی ها بوده است و به همین ترتیب شرکت های اروپایی را مدنظر قرارداده است. فکر می کنم اولین انتخاب برای مبادله مالی یورو خواهد بود. اما نباید در این باره هیجان زده شویم. تنها موضوع مهم آن است که روش مالی و تجاری انتخاب شود که در آن دلار حذف شود و با نهادهای مالی آمریکایی ارتباطی وجود نداشته و شهروندان آمریکایی در این مبادلات شرکتی نداشته باشند. به همین دلیل معتقدم که یورو بهترین انتخاب برای کار و تجارت میان ایران و شرکت های اروپایی فعال در اتحادیه اروپا خواهد بود. با این حال باید دید این سازوکار پس از اجرایی شدن چه عملکردی خواهد داشت.

در صورت اجرایی شدن سازوکارهای جدید آیا معتقدید که شرکت های چندملیتی و بزرگ اروپایی که در ماه های اخیر ایران را ترک کرده اند بار دیگر به این کشور بازخواهند گشت؟

فکر نمی کنم شرکت های بزرگ به این زودی ها راهی برای بازگشت به ایران داشته باشند چرا که این شرکت ها منافع مهم خود در بازارهای بورس آمریکا را از دست خواهند داد. ایده اصلی حفظ و نجات شرکت های متوسط و کوچک اروپایی مرتبط با ایران است. شرکت هایی که سود زیادی در تجارت با ایران بدست می آورند. هم چنین اروپا از طریق این سازوکارها می خواهد کانال مطمئن برای فروش نفت ایران باز کند. موضوعی که اهمیت زیادی برای دولت جمهوری اسلامی ایران دارد. آنها می خواهند که صادرات نفت را ادامه دهند. به این ترتیب حتی اگر این سازوکارهای جدید نتواند موجبات بازگشت شرکت های چندملیتی اروپایی را فراهم کند، دست کم در حال حاضر، باید ببینیم که پیامدهای سیاسی این توافق چه خواهد بود و چه تاثیری در حفظ برجام آینده روابط ایران و اتحادیه اروپا خواهد داشت. شاید در آینده شاهد این باشیم که برخی از شرکت های بزرگ اروپایی قصد بازگشت به ایران را داشته باشند.

یکی از مهم ترین اهداف اروپا کاهش فشارهای داخلی و خارجی روی دولت حسن روحانی است. دولتی که اروپایی ها با آنها به توافق هسته ای سال 2015 رسیده اند، آیا معتقدید که بسته توافقی جدید می تواند فشارهای داخلی روی دولت حسن روحانی را کاهش دهد؟

فشارهای روی دولت روحانی همچنان ادامه خواهند یافت. اما درباره این بسته جدید باید گفت یک پیام سیاسی مهم از پس این توافق بدست آمده است، گامی مهم علیه تحریم های آمریکا که زاییده سیاست های دولت ایالات متحده است. فکر نمی کنم بسته و مکانیزم جدید بتواند رضایت بسیاری را در داخل کشور و در رابطه با بهبود وضع اقتصادی و تجاری ایران جلب کند. باید بسته جدید را به شکل یک توافق سیاسی مهم نگاه کرد و البته درنظر داشت که این توافق به صادرات نفت ایران کمک خواهد کرد در حالی که دور دوم تحریم ها که چهارم نوامبر آغاز می شود قرار است مستقیما صنعت نفت ایران را نشانه برود و می توان گفت که این خود یک امتیاز اضافی در توافق جدید خواهد بود.

چهارم نوامبر فاز دوم و مهم تحریم ها که هدف آن صنایع نفتی ایران، مهم ترین منبع درآمد ایران، است آغاز می شوند. آیا اروپا می تواند تا پیش از این تاریخ سازوکارهای جدید را اجرایی کند؟

تنها وظیفه اروپایی ها نیست که تا پیش از چهارم نوامبر برجام را نجات دهند. در زمینه صادرات نفت ایران باید به کشورهایی چون چین، هند و ترکیه نگریست که هر چند چین بخشی از کشورهای امضا کننده برجام را تشکیل می دهد اما هند و ترکیه در توافق اولیه حضور نداشته اند با این وجود نقش بسزایی در ادامه صادرات نفت ایران خواهند داشت. بار دیگر تکرار می کنم اگر سازوکارهای جدید بتوانند صادرات نفت ایران را نجات دهند اتفاق بزرگی است، معمولا خرید و فروش نفت از طریق دلار انجام می گیرد و باید این امر را تغییرداد به یک ارز دیگر و یا اینکه به ارزی چون یورو. منفعت اروپا در این سازوکار بی تردید واردات نفت خواهد بود اما اگر این سازوکار به ایران اجازه بدهد تا همچنان نفت خود را به کشورهای دیگر مشتری نیز بفروشد این موضوع گام مهمی برای حفظ منافع اقتصادی ایران خواهد بود.