ستاره‌‌ دنباله دار کریسمس امشب به نزدیک‌‌ترین فاصله خود از زمین می‌‌رسد

اگر فرصتی داشتید یکشنبه شب نیم‌نگاهی به آسمان بالای سر خود بیندازید. شاید شما هم بتوانید گلوله‌‌ای درخشان و البته کمی مبهم را در دل آسمان پیدا کنید که رنگی طوسی مایل به سبز به خود گرفته است.

امشب قرار است که یک ستاره‌‌ی دنباله‌دار که در مداری بین مشتری و خورشید می‌چرخد، پس از قرن‌‌ها به کمترین فاصله‌‌ی ممکن خود با زمین برسد؛ یعنی درست پس از شگفت‌‌انگیزترین شهاب‌‌باران سال.

تونی فارنهام، پژوهشگر دانشکده‌‌ی ستاره‌شناسی دانشگاه مریلند، شنبه صبح پس از یک شب طولانی مطالعه روی این ستاره‌‌ی دنباله‌دار توسط تلسکوپ کانال دیسکاوری در آریزونا گفت:

ظاهر مبهم این دنباله‌‌دار به این دلیل است که این جرم اساساً یک توپ گاز محسوب می‌‌شود. در مرکز این دنباله‌‌دار، یک هسته‌‌ی متراکم با قطر یک کیلومتر قرار گرفته و گازها تا صدها هزار کیلومتر دورتر در حال انتشارند.

دلیل رنگ سبز این دنباله‌‌دار آن است که گازهای اطراف آن، نورهایی در طول‌موج سبزرنگ از خود ساطع می‌‌کنند. این توپ درخشان از گاز و غبار که گاهی از آن با نام «ستاره‌‌ی دنباله‌دار کریسمس» یاد می‌‌شود، به‌افتخار کاشف آن، 46P/Wirtanen نام‌گذاری شد. کارل ویرتانن، ستاره‌‌شناس آمریکایی در سال ۱۹۴۸ موفق شد برای اولین بار این دنباله‌‌دار را رصد کند. دنباله‌‌دار کریسمس هر ۵/۴ سال یک‌بار به دور خورشید می‌چرخد و تقریباً هر ۱۱ سال یک‌بار از نزدیکی زمین عبور می‌کند؛ اما فاصله‌‌ی این دنباله‌‌دار تا زمین معمولاً متغیر است و به‌‌ندرت به چنین فاصله‌‌ی کمی می‌‌رسد. ناسا اعلام کرده است که امشب این دنباله‌‌دار در گذر از کنار زمین، به فاصله‌‌ای حدوداً ۳۰ برابر فاصله‌‌ی ماه تا زمین خواهد رسید.

مسیر حرکت دنباله‌دار 46P در آسمان

رویداد امشب فرصتی را در اختیار ستاره‌‌شناسان می‌‌گذارد تا نگاهی ژرف‌‌تر به دنباله و هسته‌‌ی 46P/Wirtanen بیندازند. دکتر فارنهام می‌‌گوید:

دنباله‌‌دار امشب روشن‌‌تر است و این بدان معناست که ما قادر خواهیم بود انواع مختلفی از گازها را مطالعه کنیم. در حالت عادی، به‌‌علت نور کم دنباله‌‌دار، امکان مطا‌‌لعه‌‌ی این گازها وجود نداشت.

او افزود که پژوهشگران امشب می‌‌توانند اطلاعات بیشتری درمورد نحوه‌‌ی شکل‌‌گیری و تکامل این دنباله‌‌دار کسب کنند. دنباله‌دار کریسمس همچنین به‌‌خاطر فعالیت بیش از اندازه‌‌ی خود برای دانشمندان جالب توجه است؛ به این معنی که آب خارج‌‌شده از 46P/Wirtanen بیشتر از حد انتظار است؛ پدیده‌‌ای که به‌‌ندرت دیده می‌‌شود.

دکتر فارنهام همچنین مسئولیت نظارت بر یک موسسه‌‌ی اطلاعاتی آنلاین را درمورد این ستاره‌‌ی دنباله‌دار به عهده دارد. این موسسه ضمن آموزش به عموم مردم، بستری را برای همکاری بیشتر میان اختر‌‌شناسان فعال در مطالعه‌‌ی این دنباله‌دار فراهم می‌‌آورد.

دنباله‌‌دار کریسمس هم‌‌اکنون نیز قابل رویت است؛ هرچند در یکشنبه شب با رسیدن به نزدیک‌‌ترین فاصله‌‌ی ممکن، امکان رصد بهتر آن وجود خواهد داشت. ناسا با اشاره به فاصله‌‌ی ۱۱/۴ میلیون کیلومتریاین دنباله‌‌دار اذعان کرده است که باوجود زیاد بودن این فاصله، این رویداد گذر همچنان در فهرست ۱۰ مورد از نزدیک‌‌ترین گذرهای دنباله‌‌دار ثبت‌‌شده طی ۷۰ سال اخیر محسوب می‌‌شود. تنها تعداد کمی از این گذرها را می‌‌توان با چشم غیرمسلح رصد کرد.

چنانچه تماشای این دنباله‌‌دار را در یکشنبه از دست دادید، جای نگرانی نیست. این پدیده همچنان برای یک یا دو هفته‌‌ی آینده قابل‌مشاهده خواهد بود؛ چراکه قرار است رویت‌‌پذیری دنباله‌‌دار به‌‌آرامی افول پیدا کند. دکتر فارنهام می‌‌گوید:

 می‌توانید حتی تا چند روز بعد نیز همچنان این ستاره‌‌ی دنباله‌‌دار را در آسمان بیابید؛ بدون آنکه رویت‌پذیری آن تغییر محسوسی داشته باشد.

او اضافه کرد:

پس از پایان این رویداد، این دنباله‌‌دار تا صدها و شاید هزاران سال دیگر به چنین فاصله‌‌ی نزدیکی از زمین نخواهد رسید.

افرادی که در مناطقی با سطح آلودگی نوری کمتری زندگی می‌‌کنند، شانس بیشتری را برای دیدن این رویداد با چشم غیرمسلح خواهند داشت.افرادی که در شهرها زندگی می‌کنند ممکن است برای رصد به دوربین چشمی یا تلسکوپ نیاز داشته باشند. با بررسی این جداول آنلاین می‌‌توانید موقعیت‌‌یابی دقیق‌‌تری برای رصد در اختیار داشته باشید.

اگر هم از آن دسته از افرادی هستید که ترجیح می‌‌دهید در خانه بمانید، می‌توانید با کمک نرم‌‌افزارهای افلاک‌‌نمای رایگانی نظیر Stellarium یاKStars، یک شبیه‌سازی گرافیکی از این ستاره‌‌ی دنباله‌دار را ببینید. همچنین تصاویر غیرحرفه‌‌ای ثبت‌‌شده از این ستاره‌‌ی دنباله‌دار  در وب‌‌سایت‌هایی مانند Comet and Asteroids Collaborative Astronomy Observers و Space Weather به‌‌طور پیوسته در حال بارگذاری است.