۱۵ رویداد فضایی سال ۲۰۱۶

۲۰۱۶ یکی از مهم‌ترین سال‌های پژوهش و اکتشاف در فضا بود؛ سالی که با شناسایی سیاره‌ی نهم توسط ستاره‌شناسان کلتک آغاز شد؛ درحالی‌که پژوهشگران رصدخانه‌ی LIGO برای نخستین بار در حال شناسایی امواج گرانشی بودند. فضاپیمای جونوی ناسا به مدار دور سیاره‌ی مشتری رسید و ستاره‌شناسان نزدیک‌ترین سیاره‌‌ی فراخورشیدی به زمین را شناسایی کردند.

بلواوریجین قابلیت استفاده‌ی مجدد راکت زیرمداری خود را به نمایش گذاشت و ایلان ماسک از برنامه‌ی خود برای اسکان در مریخ پرده‌برداری کرد. مورد جالب توجه دیگر، پیشرفت‌های اسپیس‌ایکس در توسعه‌ی راکت فالکون ۹ است؛ راکتی که برای نخستین بار روی یک شناور در اقیانوس فرود آمد، البته مدتی بعد در آزمایشی دیگر منفجر شد. در این مطلب به تعدادی از مهم‌ترین رویدادهای فضایی دنیا در سال ۲۰۱۶ خواهیم پرداخت، با زومیت همراه باشید.

۲۰ ژانویه ۲۰۱۶: ستاره‌شناسان شواهدی از وجود سیاره‌ی ۹ را یافتند

دو ستاره‌شناس از دانشگاه کلتک شواهدی مبنی بر وجود سیاره‌ی نهم در منظومه‌ی شمسی یافتند؛ سیاره‌ی ۹ هنوز به‌صورت مستقیم مشاهده نشده است؛ اما اثر گرانشی این سیاره بر اجرام دیگر، برای ستاره‌شناسان امکان تشخیص وجود آن و شناسایی مشخصاتش را داده است.

۱۱ فوریه ۲۰۱۶: امواج گرانشی برای نخستین‌بار شناسایی شدند

۱۱ فوریه‌ی امسال، دانشمندان رصدخانه‌ی امواج گرانشی تداخل (LIGO)، برای نخستین بار موفق به شناسایی امواج گرانشی شدند؛ امواجی که آلبرت اینشتین، بیش از یک قرن پیش، وجود آن‌ها را پیش‌بینی کرد. امواج گرانشی، خمیدگی‌هایی در گستره فضا-زمان هستند که توسط دگرگونی‌های عظیمی شکل می‌گیرند و LIGO؛ بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری بنیاد ملی علوم آمریکا، با هدف شناسایی آن‌ها ساخته شده بود. در تاریخ ۱۶ ژوئن، رصدخانه‌ی LIGO برای دومین بار این امواج را شناسایی کرد. امکان شناسایی چنین امواج خاصی، راهکار کاملا جدیدی برای مطالعه‌ی کیهان فراهم کرده است.

 ۸ آوریل ۲۰۱۶: اسکات کلی با یک سال زندگی در فضا، رکورد پرواز فضایی آمریکایی‌ها را شکست

اسکات کلی، فضانورد ناسا، با اتمام مأموریت «یک سال در فضای» خود در ایستگاه فضایی بین‌المللی، رکورد مدت‌زمان حضور یک آمریکایی‌ در فضا را با ۵۲۰ روز شکست. رکورد جهانی در این زمینه، در اختیار یک فضانورد روسی با ۸۷۹ روز حضور در فضا است. اسکات کلی، برادر دوقلوی مارک کلی، فضانوردی دیگر، در تاریخ ۱ آوریل بازنشست شد.

۸ آوریل ۲۰۱۶: اسپیس‌ایکس برای نخستین‌بار راکتی را روی یک شناور فرود آورد

۸ آوریل امسال، اسپیس‌ایکس برای نخستین بار در طول تاریخ، با موفقیت یک راکت فالکون ۹ را روی شناوری در اقیانوس فرود آورد. پس از این رویداد، اسپیس‌ایکس چهار راکت دیگر را نیز با موفقیت فرود آورد؛ سه راکت روی یک شناور در اقیانوس و یک راکت دیگر روی خشکی. تا به این تاریخ، کمپانی یادشده موفق به فرود آوردن نخستین مرحله از ۶ راکت فالکون ۹ شده است.

۲۸ آوریل ۲۰۱۶: اسپیس‌ایکس نخستین قرارداد امنیت ملی خود را به امضا رساند

در ماه آوریل، نیروی هوایی آمریکا قراردادی به ارزش ۸۲.۷ میلیون‌ دلار را با اسپیس‌ایکس امضا رساند تا این کمپانی ماهواره‌ی GPS-3‌ آن‌ها را وارد مدار کند؛ این نخستین قرارداد امنیت ملی برای اسپیس‌ایکس بود؛ قراردادی که پیش از این، بیش از یک دهه در انحصار کمپانی United Launch Alliance بود. تا پیش از امسال، اسپیس‌ایکس مجاز به شرکت در مزایده‌ی چنین قراردادهایی نبود. در سال ۲۰۱۴، اسپیس‌ایکس از نیروی هوایی آمریکا به دلیل توانایی این ارگان در اخذ مجوز برای پرتاب راکت‌های مبتنی بر امنیت ملی، شکایت کرد. در نهایت نیروی هوایی آمریکا، در ماه ژانویه، چنین مجوزی را برای راکت ارتقاءیافته و «تمام‌پیش‌رانش» فالکون ۹ اسپیس‌ایکس صادر کرد.

۴ جولای ۲۰۱۶: جونو به مشتری رسید

فضاپیمای جونو ناسا پس از سفری پنج‌ساله به مدار مشتری رسید. جونو که با هدف مقاومت در برابر تشعشعات محیطی شدید مشتری طراحی شده است؛ در تاریخ ۱۸ اکتبر و با قرار گرفتن ناگهانی و غیرمنتظره‌ی خود در وضعیت Safe Mode، موجب نگرانی دانشمندان شد؛ اما پس از گذشت چند روز، مسئولان این مأموریت، موفق به بازگرداندن جونو به وضعیت عادی شدند. جونو با هدف مطالعه‌ی شفق قطبی این سیاره، به دور آن حرکت خواهد کرد و در سال ۲۰۱۸ از مدار خارج خواهد شد.

۵ جولای ۲۰۱۶: چین پروژ‌ه‌ی ساخت بزرگ‌ترین رادیوتلسکوپ دنیا را به اتمام رساند

در ماه جولای، آخرین قطعه از ۴۴۵۰ پنل مثلثی را نصب کرد و پروژه‌ی ساخت بزرگ‌ترین رادیوتلسکوپ تک‌‌‌منفذ دنیا را به اتمام رساند. این تلسکوپ برای مطالعه‌ی تپ‌اخترها و جستجوی حیات در کیهان استفاده خواهد شد.

۴ آگوست ۲۰۱۶: مون‌اکسپرس، به نخستین کمپانی خصوص بدل شد که مجوز سفر به ماه را دریافت کرده است

۴ آگوست امسال، Moon Express اعلام کرد مجوز رسمی FAA برای پرتاب راکت و فرود بر ماه را دریافت کرده است و بدین ترتیب به نخستین کمپانی خصوصی بدل شده است که مجوز انجام چنین پروژه‌ای را دارد. این کمپانی در Google Lunar X-Prize شرکت دارد؛ یک رقابت جهانی برای بدل شدن به نخستین کمپانی خصوصی تاریخ که روی ماه فرود می‌‌آید. مون‌اکسپرس برای پرتاب تاریخی فضاپیمای خود که پیش از موعد مقرر X-Prize در دسامبر ۲۰۱۷ به وقوع خواهد پیوست، با راکت‌لب قراردادی به امضا رسانده است.

۲۵ آگوست ۲۰۱۶: ستاره‌شناسان نزدیک‌ترین سیاره‌ی فراخورشیدی به زمین را شناسایی کردند

برای نخستین بار در تاریخ، ستاره‌شناسان سیاره‌ای را شناسایی کردند که در حال چرخش به دور نزدیک‌ترین همسایه‌ی خورشید است. نام این سیاره‌ی فراخورشیدی Proxima b‌ است و در فاصله‌ی ۴.۲۵ سال نوری در حال چرخش به دور Proxima Centauri است. تحلیل‌های اولیه نشان می‌دهد که Proxima b‌ همانند زمین، سیاره‌ای سنگی است و در ناحیه‌ی سکونت‌پذیر اطراف ستاره‌ی خود قرار گرفته است؛ این به مفهوم آن است که احتمالا در سطح این سیاره آب مایع وجود دارد.

۱ سپتامبر ۲۰۱۶: راکت اسپیس‌ایکس در کیپ‌کاناورال منفجر شد

۱ سپتامبر امسال و در طول فرایند آماده‌سازی پرتاب فالکون ۹، این راکت منفجر شد و بدین ترتیب محموله‌ی آن، ماهواره‌ی Internet.org فیس‌بوک نیز از بین رفت. در ماه‌های پس از انفجار، علت این حادثه توسط اعضای Space، FAA، ناسا، نیروی هوایی آمریکا و متخصصان این حوزه بررسی شد. در حال حاضر هنوز هم دلیل دقیق این انفجار مشخص اعلام نشده است؛ اما اسپیس‌ایکس اعلام کرده است که روی یک نقص در سیستم هلیوم کریوژنیک در مرحله‌ی دوم این راکت تمرکز دارد.

۲۷ سپتامبر ۲۰۱۶: ایلان ماسک از سیستم حمل‌و‌نقل میان‌سیاره‌ای را برای رسیدن به مریخ پرده برداشت

ایلان ماسک در جریان کنگره‌ی بین‌المللی فضانوردی، از برنامه‌های خود برای اسکان در مریخ پرده برداشت. این برنامه‌ها شامل یک راکت جدید Heavy Lift با قابلیت استفاده‌ی مجدد، کشتی فضایی موسوم به Heart of Gold و یک پیشرانه‌ی راکت جدید به نام Raptor می‌شوند. ماسک می‌گوید برای اسکان در مریخ، در چند مأموریت‌ نخست از کپسول بدون خدمه‌ی Red Dragon‌ استفاده خواهد شد. سپس کشتی فضایی Heart of Gold‌ با تجهیزات بی‌شماری به سمت مریخ حرکت خواهد کرد. زمانی که محموله‌ها با موفقیت ارسال شدند، فضاپیماهای حامل خدمه نیز به سمت سیاره‌ی سرخ حرکت خواهند کرد.

۵ اکتبر ۲۰۱۶: بلو اوریجین ۵ بار یک راکت را پرتاب کرد و فرود آورد

۵ اکتبر امسال، بلو اوریجین با موفقیت راکت زیرمداری نیوشپرد خود را برای پنجمین فرود آورد. این کمپانی کل سال ۲۰۱۶ را جهت آماده‌سازی برای نخستین پرواز‌های حامل خدمه‌ی خود، به آزمایش پرداخت. پروازهای یادشده از اوایل سال ۲۰۱۸ آغاز خواهند شد. جف بزوس اعلام کرد راکت نیوشپرد بازنشست و به موزه منتقل خواهد شد.

۲۰ اکتبر ۲۰۱۶: آژانس فضایی اروپا به مریخ رسید

۲۰ اکتبر امسال، فضاپیمای ExoMars آژانس فضایی اروپا به مریخ رسید؛ فضاپیمایی که شامل یک مدارگرد و یک فرودگر است. در حالی که مدارگرد با موفقیت در مدار مریخ قرار گرفت؛ اما فرودگر Schiaparelli این فضاپیما حین فرود به مشکل برخورد و روی سطح مریخ سقوط کرد. تصاویر با جزئیات بالایی که بعدها توسط دوربین HiRISE ناسا، نصب‌شده روی مدارگرد Mars Reconnaissance، ثبت شدند، محل برخورد فرودگر آژانس فضایی اروپا را نشان می‌دهند.

۱ دسامبر ۲۰۱۶: فضاپیمای حامل بار روسیه حین حرکت به سمت آژانس فضایی بین‌المللی، بر فراز سیبری آتش گرفت

یک فضاپیمای حمل بار بدون خدمه‌ی روسی که بیش از ۲ تن سوخت راکت، آب، مواد غذایی و یک لباس فضایی جدید را حمل می‌کرد، پس از پرتاب از قزاقستان، داخل جو زمین و بر فراز سیبری، آتش گرفت. تحلیل‌های اولیه نشان می‌دهند که یک نقص فنی در مرحله‌ی سوم راکت این فضاپیما موسوم به Russian Soyuz وجود داشته است.

۸ دسامبر ۲۰۱۶: جان گلِن در سن ۹۵ سالگی فوت کرد

جان گلن، نخستین آمریکایی که وارد مدار زمین شد و پیرترین شخصی که به فضا سفر کرد، در روز ۸ دسامبر سال ۲۰۱۶ و در سن ۹۵ سالگی از دنیا رفت. وی‌ در طول جنگ جهانی دوم و جنگ کره در سپاه تفنگ‌داران دریایی ایالات متحده‌ی آمریکا خدمت کرد. او به همراه شش خلبان آزمایشی دیگر برای ملحق شدن به برنامه‌ی فضایی آمریکا انتخاب شد؛ از این هفت نفر با عنوان Mercury Seven یاد می‌شد. گلن آخرین بازمانده‌ی این گروه هفت‌نفره بود. مرکز پژوهش گلن ناسا، به افتخار وی با این عنوان نام‌گذاری شده است.