شناسایی گردترین جرم فضایی موجود در جهان هستی

شاید خورشید از زاویه‌ی دید ما گرد به نظر برسد؛ اما در حقیقت خورشید تا آن اندازه که ما تصور می‌کنیم، گرد نیست. این موضوع در مورد بیشتر ستارگان صادق است. در واقع خورشید در قسمت میانی خود ۱۰ کیلومتر پهن‌تر و بیشتر شبیه بیضی است. این پدیده به دلیل نرخ گردش ستاره به دور خود و تغییرات در میدان‌های مغناطیسی اتفاق می‌افتد. با این حال، Kepler 11145123، یک گوی سوزان در فاصله‌ی ۵۰۰۰ سال نوری از زمین است که نوعی استثنا برای این قانون به شمار می‌آید.

محققان بخش تحقیقات منظومه‌های ستاره‌ای از موسسه‌ی ماکس‌ پلانک، به طور مستمر به اندازه‌گیری انبساط و انقباض ستاره‌ها می‌پردازند. روش کار آن‌ها به این صورت است که ستاره‌شناسان با شناسایی تغییرات در درخشندگی نسبی ستاره‌ها به نوسان ابعاد آن‌ها پی می‌برند. اکنون آن‌ها ستاره‌ی 11145123 را کشف کرده‌اند که قسمت میانی آن (ناحیه‌ی استوا) نسبت به مسافت بین قطب‌هایش ۳ کیلومتر پهن‌تر است و بدین ترتیب این ستاره به‌عنوان گرد‌ترین جرم آسمانی به حساب می‌آید.

چنین پدیده‌ای تا حدودی عجیب به نظر می‌رسد؛ زیرا گردش این ستاره بسیار کند است (در هر ۱۰۰ روز یک بار، یعنی یک‌سوم سرعت دوران خورشید ما) و به همین دلیل طبق نظریه‌ی کلای‌روت (Clairaut) باید شکل پهن‌تری (بیضی‌شکل) داشته باشد، یعنی بیشتر شبیه اسمارتیس تا یک گوی کامل. تیم تحقیقاتی بر این باور است که این امر به ضعیف‌بودن استثنایی میدان مغناطیسی ستاره بر‌می‌گردد. آن‌ها چنین توضیح داده‌اند:

با استفاده از نتایج مستدلی که از هلیوسایسمالوژی (helioseismology – علم مطالعه ساختار درون ستاره‌ها بر اساس نوسان سطح آنها) به دست آمده است؛ ما به این نتیجه رسیده‌ایم از آنجایی که میدان مغناطیسی ضعیفی در سطح ستاره وجود دارد‌ (بسیار ضعیف‌تر از میدان مغناطیسی موجود در خورشید ما)، از پهنای ستاره‌ی KIC 11145123 کاسته شده است. موج‌ها در نواحی مغناطیسی سریع‌تر انتشار می‌یابند، بنابراین وجود میدان‌های مغناطیسی سطحی در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر، باعث می‌شود ستاره کمتر شکل بیضوی پیدا کند.

تیم تحقیقاتی امیدوار است از همین روش برای مطالعه‌ و اندازه‌گیری اجرام آسمانی با سرعت دوران کم استفاده کند. این نوع اجرام نسبت به همتایان خود با سرعت دورانی بالاتر، کمتر مورد بررسی قرار گرفته‌اند.