آشکار شدن سرنوشت کاوشگر انگلیسی شناسایی حیات در مریخ

به منظور پرده‌برداری از سرنوشت فضاپیمای Beagle 2، دانشمندان در دانشگاه‌های لیسستر و دو مونفورت از شیوه‌ی عکس‌برداری جدیدی استفاده کرده‌اند که مبتنی بر تکنولوژی مدل‌سازی سه‌بعدی است. بر اساس یافته‌های این گروه، کاوشگر بدون سرنشین مورد نظر نه‌تنها سقوط نکرده؛ بلکه بعد از فرود موفق، شروع به فعالیت کرده است، اما آنتن رادیویی آن به‌درستی باز نشده است.

فضاپیمای Beagle 2، ساخته‌ی دانشگاه‌های اُپن و لیسستر است و اولین مأموریت بین سیاره‌ای بریتانیا به شمار می‌رود. این فضاپیما با بودجه‌ای محدود ساخته شد و در تاریخ سوم ژوئن سال ۲۰۰۳، به همراه مدارگرد پیشرفته‌ی مریخ ESA سفر خود را آغاز کرد. بیگل ۲ شش روز قبل از رسیدن به سیاره‌ی سرخ، از مدارگرد جدا شد و در تاریخ ۲۵ دسامبر، با یک زنجیره‌ی اتوماتیک کاهش سرعت و فرود به حرکت خود ادامه داد. اما پس از آنکه نتوانست با سفینه‌ی مادر ارتباط رادیویی برقرار کند، از دید خارج شد.

سرنوشت فضاپیمای Beagle-2 به شکل یک معما درآمده بود تا اینکه در سال ۲۰۰۴، مدارگرد شناسایی مریخ ناسا تصاویری با وضوح بالا ارسال کرد که این فضاپیما را در سطح مریخ نشان می‌داد. پس از تحلیل تصاویر، مشخص شد که از چهار پنل خورشیدی این فضاپیما، تنها دو پنل باز شده است و محتمل‌ترین سناریو این است که فضاپیما، با شدتی بیش از حد پیش‌بینی شده به سطح مریخ برخورد کرده است و همین امر باعث شد فضاپیما در چتر نجات یا کیسه‌های هوای خود گیر کند و  به‌طور کامل باز نشود (البته اگر فضاپیما پس از این برخورد به حدی سالم مانده باشد که بتواند باز شود).

پروفسور مارک سیمز مدیر سابق مأموریت بیگل ۲ و استاد اخترزیست‌شناسی و تجهیزات فضانوردی دانشگاه لیسستر است. بر اساس گفته‌های او، توضیحات ارائه‌شده‌ی قبلی درباره‌ی سرنوشت Beagle 2 نیاز به اصلاحات اساسی دارند. گروه پروفسور سیمز با استفاده از روش تصویربرداری جدیدی به نام «تحلیل بازتابی»، نگاهی جدید به Beagle 2 دارد و نتیجه‌گیری کرده است که در حقیقت، این فضاپیما با موفقیت و بدون آسیب بر روی مریخ فرود آمده است، سه یا حتی هر چهار پنل خورشیدی خود را باز و به‌احتمال فراوان شروع به کاوش این سیاره کرده است.

روش تحلیل بازتابی توسط پروفسور سیمز ارائه شده است و اساسا راهی برای مهندسی معکوس یک تصویر ولو با وضوح پایین است تا مشخص شود چه چیزی آن را به وجود آورده است. در این روش، مدل‌های مجازی یک شیء در موقعیت‌های مختلف ایجاد می‌شوند، سپس از زاویه‌های مختلف در معرض نور خورشید مجازی قرار می‌گیرند و نهایتا با تصاویر واقعی مقایسه می‌شوند تا یک مورد مطابقت پیدا شود. شاید این روش به نظر ساده برسد؛ اما پروفسور سیمز مجبور بود برای حصول اطمینان از کارآمد بودن این روش، نزد متخصصان دانشگاه دو مونفورت برود.

 نیک هیگت، رئیس گروه شبیه‌سازی دانشگاه دو مونفورت گفته‌ است برای انجام این تحلیل و با استفاده از نرم‌افزارهای موجود برای مدل‌سازی سه‌بعدی، انیمیشن، جلوه‌های بصری و طراحی شبیه‌سازی، مدلی سه|‌بعدی و دیجیتال از Beagle 2 ساخته شد. این مدل دارای دقت کافی در بازتاب نور خورشید مجازی بود و می‌شد آن را در موقعیت‌های مختلفی که احتمالا خود فضاپیما پس از فرود تجربه کرده است، قرار داد. علاوه بر این، نرم‌افزار باید دوربین‌های با وضوح بالای مدارگرد شناسایی مریخ (MRO) را نیز شبیه‌سازی می‌کرد تا بتوان تصاویر ارسال‌شده به زمین را بازتولید کرد.

هیگت اضافه کرد:

در ادامه، مقایسه‌ی بصری تصاویر واقعی و شبیه‌سازی شده می‌توانست مشخص کند کدام‌یک از وضعیت‌های فرود (باز شدن ۱، ۲، ۳، یا ۴ پنل خورشیدی) می‌تواند به واقعیت نزدیک‌تر باشد. این یکی از مسائلی بود که در پروژه‌ای اصلی ما اثبات شد؛ ولی مسروریم که به اطلاع شما برسانیم، امروز ما از طرح اصلی نیز بسیار فراتر رفته‌ایم و به این نتیجه‌ی هیجان‌انگیز رسیده‌ایم که فضاپیمای beagle 2 سقوط نکرده است و با باز شدن اکثر پنل‌های خورشیدی خود، با موفقیت فرود آمده است. امیدواریم نتایج به دست آمده، ما را در حل این معمای دیرپا کمک کنند و برای انجام دیگر مأموریت‌های پیش رو در مریخ هم سودمند باشند.

به گفته‌ی سیمز، ممکن است هرگز سرنوشت دقیق فضاپیمای Beagle 2 مشخص نشود؛ اما محتمل‌ترین توضیح این است که آنتن رادیویی به کاررفته در این فضاپیما برای ارتباط با مارس اکسپرس (Mars Express) دچار مشکل شده است. یکی از پنل‌های خورشیدی این فضاپیما باز نشده و به همین سبب آنتن گیر کرده است و یا یکی از پنل‌ها به‌طور کامل و صحیح باز نشده و آنتن را دچار اختلال کرده است (کمی شبیه کابینت‌هایی که باید با ترتیبی مشخص بسته شوند و در غیر این صورت، به‌درستی در جای خود قرار نمی‌گیرند.)

یکی از نکات مبهم ماجرا این است که اگر سه یا هر چهار پنل خورشیدی Beagle 2 باز شده باشند، این فضاپیما انرژی کافی برای فعال‌سازی و انجام مأموریت جستجوی حیات بر روی سیاره‌ی سرخ دارد و حتی ممکن است هم‌اکنون این فضاپیما در حال فعالیت باشد.

سیمز در مصاحبه‌ی خود با شبکه‌ی بی‌بی‌سی بیان می‌گوید:

ممکن است این فضاپیما چندصد روز به فعالیت خود ادامه داده باشد و این به میزان گردوخاک انباشته‌شده بر روی پنل‌های خورشیدی و  گردبادهایی بستگی دارد که آن گردوخاک‌ را از روی پنل‌های خورشیدی پاک کرده‌اند (مشابه آنچه برای مریخ‌نورد اکتشافی ناسا اتفاق افتاد). یک احتمال این است که این فضاپیما تا امروز در حال فعالیت باشد؛ اما این احتمال بسیار ضعیف است و من به‌شخصه آن را بسیار بعید می‌دانم.

به گفته این گروه تحقیقاتی؛ در صورت تأمین بودجه، می‌توان به‌ شکلجامع‌تر به تحلیل محل فرود پرداخت.