تصویر حیرت‌انگیز از حفره یخی در سطح مریخ

تصویر حیرت‌انگیز از حفره یخی در سطح مریخ

وجود آب مایع بر سطح مریخ سال‌‌ها از هیجان‌‌انگیزترین موضوعات موردتوجه جوامع علمی بوده است. به‌‌تازگی تصاویری حیرت‌‌انگیز منتشر شده است که تعداد زیادی حفره‌‌های یخ را بر سطح سیاره‌‌ی سرخ نشان می‌‌دهد. این تصاویر که طی مأموریت مارس اکسپرس از آژانس فضایی اروپا تهیه شده است، به‌‌راستی دنیا را مسحور زیبایی خود کرده‌‌اند.

فضاپیمای مدارگرد مریخ یک نمای خیره‌کننده از دهانه‌‌ی حفره‌‌ی کارالیوف(Korolev) را ارسال کرده؛ حفره‌‌ای شگرف که تقریباً تا لبه‌‌ی خود از یخی طبیعی و دست‌‌نخورده پر شده ‌است.

مریخ نیز مانند زمین، چند فصل دارد و جالب اینکه درست مانند زمین، در آنجا هم یخ‌‌ها طی فصل‌‌های گرم اندکی پسرفت می‌‌کنند. اما وضعیت درمورد دهانه‌‌ی کارالیوف کمی عجیب جلوه می‌‌کند. این حفره که به‌‌افتخار سرگی کارالیوف، مهندس موشکی اتحادیه‌‌ی جماهیر شوروی نام‌‌گذاری شده، احتمالاً حاصل یک برخورد عظیم شهابی در گذشته‌‌های دور این سیاره بوده است.

رویداد رخ‌‌داده در این حفره، یک نوع پدیده‌‌ی زمین‌شناسی با نام «تله‌‌ی سرد» است. این حفره در حقیقت بسیار عمیق است. از کف این حفره که در فاصله‌‌ی ۲ کیلومتری پایین‌تر از لبه‌‌ی آن قرار گرفته، گنبدی از آب منجمد با ارتفاع ۱.۸ کیلومتر و قطر ۶۰ کیلومتر پدیدار شده است.

نمای فوقانی دهانه‌‌ی کارالیوف

حجم یخ موجود در حفره در حدود ۲۲۰۰ کیلومتر مربع است؛ هرچند تصور می‌‌شود بخش نامعلومی از این حجم احتمالاً گردوغبار مریخ باشد.

مریخ دارای هوایی بسیار رقیق و غیرقابل تنفس است. هنگامی که این هوا روی سطح یخ حرکت می‌‌کند، سرد شده و روی گودال می‌‌نشیند. نتیجه‌‌ی این فرآیند، ایجاد لایه‌ای از هوای سرد است که بالای یخ قرار گرفته‌ و از آنجا که هوا یک رسانای ضعیف برای گرما است، این لایه از هوای سرد مانند یک عایق عمل می‌کند و مانع از رسیدن هوای گرم به یخ‌های زیرین و آب‌‌شدن آن می‌‌شود.

مشابه چنین مکانیزمی در مقیاسی بسیار کوچک‌تر درمورد دهانه‌‌ی لوث (Louth) در ناحیه‌‌ی قطب شمال سیاره‌ی مریخ نیز در جریان است.

نقشه‌‌ی توپوگرافی دهانه‌ی کارالیوف

در مأموریت مارس اکسپرس که با فرارسیدن ۲۵ دسامبر وارد پانزدهمین سال فعالیت خود در مدار مریخ می‌‌شود، مدارگرد در سال گذشته چندین بار بر فراز دهانه‌‌ی کارالیوف عبور کرد و طی آن موفق شد چندین نوار تصویر باکیفیت را توسط دوربین HRSC خود به ثبت برساند. اثر باورنکردنی که در کاور این مقاله می‌‌بینید، حاصل تلفیق پنج قطعه از این نوارهای ارسالی است که دهانه‌‌ی کارالیوف را با شکوه تمام و با رزولوشن حدود ۲۱ متر در هر پیکسل به تصویر کشیده است.