قزوین| آمار بیماری خاموش در مرز هشدار؛ دیابت قابل پیشگیری است

قزوین| آمار بیماری خاموش در مرز هشدار؛ دیابت قابل پیشگیری است

یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن که بشر را گرفتار کرده است می توان به بیماری دیابت اشاره کرد که در سال 2003 تعداد مبتلایان به بیماری دیابت در سراسر جهان 194 میلیون نفر تخمین زده می‌شد، پیش‌بینی می‌شود که این رقم تا پایان سال 2025 در نتیجه طولانی شدن عمر مفید افراد، سبک زندگی بی‌حرکت و غیرفعال و تغییر الگوهای رژیم غذایی به 333 میلیون نفر برسد.

اما باید دید دیابت چیست؟

دیابت یک اختلال در سوخت‌وساز (متابولیسم) بدن است که در آن یا انسولین به مقدار کافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظیفه خود را به‌ درستی انجام دهد و در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون بالا می‌رود.

آمار دیابت در استان هایی همچون قزوین، یزد و آذربایجان به عنوان منبعی برای تولید شیرینی هایی همچون باقلوا، نگران کننده است و باید توجه داشت که مصرف شیرینی ها مانعی برای سلامتی انسان نباشد و در مصرف حد اعتدال را در پیش گرفت؛ شاید اگر آمار دیابت در استانی همچون قزوین نگران کننده نبود توجهی به این موضوع نمی شد اما آمارهای اعلام شده براساس نظرکارشناسان و متخصصان می طلبد تا به این موضوع حساست داشته و اولویت هایی را برای در امان ماندن از بیماری دیابت درنظرداشته باشیم.

متخصص تغذیه، رژیم درمانی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی قزوین در گفت وگو با خبرنگار تسنیم با طرح این سوال که «چگونه می توان از بیماری دیابت پیشگیری کرد؟»، می گوید: والدین در صورت داشتن قند خون بالا باید مراقب باشند و اگر شغلشان پشت میز نشینی است حتما روزانه نیم ساعت ورزش را به خود اختصاص دهند تا چربی های اضافی و قند بدن آنها سوخت و سوز شود.

دکتر مصطفی نوروزی بیان می کند: این افراد باید مراقب وزن و سایز دورشکم باشند؛ دورشکم از ناحیه ناف برای مردان باید کمتر از 94 و برای بانوان کمتر از 80 باشد و در صورت وجود این شرایط، هیچ مشکلی پیش نمی آید و افراد می توانند با رژیم غذایی تحت مراقبت تغذیه، رژیم غذایی را رعایت کنند تا قند خون آنها افزایش نیابد.

وی ادامه می دهد: فردی که قند خون بالایی دارد باید بلافاصله بعد از آگاهی، تحت نظر متخصص تغذیه قرار بگیرد و اگر رژیم غذایی را به صورت جدی دنبال کند نیازی به دارو ندارد و در صورت توجه به رژیم غذایی، نیاز به انسولین، متفورمین و سایر نیازها به مرور زمان افزایش می یابد.

متخصص تغذیه، رژیم درمانی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی استان قزوین به ارتباط بیماری دبایت نوع دو با بیماری قلبی و عروقی اشاره و خاطرنشان می کند: در بیماری نوع دیابت دو قند خون از حدمعمول بالاتر می رود و قند خون در داخل بدن انسان قادر است به چربی تبدیل شود و در این بیماران فشار خون بالا و چربی های بدن همچون کلسترول و ال. دی. ال که برای خون خوب نیست افزایش یافته و در سرخرگ های قلب آرام پلاک های چربی تجمیع شده و پاها و دست های بیماران دیابت دچار زخم می شود که علت آن انسداد مویرگ های ریز انگشتان دست و پاها است و رگ ها خونریزی کرده و جدار آنها دچار مشکل می شود.

دکتر نوروزی اضافه می کند: لازم است بیماران دبابتی هرچهار 4 چربی لازم خون از جمله چربی تری گلیسیرید خون که کمتر از 150 میلی گرم در 100 باشد، HDL خون که یک چربی خوب و مفید برای قلب است، کلسترول خون که باید 200 میلی گرم در 100 باشد و چربی کلسترول بد و یا LDL  که باید
کمتر از 100 در بیماران دیابتی باشد را کنترل کنند تا قلب آنها دچار مشکل نشود.

وی به عوامل خطرساز دیابت می پردازد و مطرح می کند: از جمله این عوامل می توان به سکته های مغزی اشاره کرد که به علت خونریزی رگ های مغز اتفاق می افتد و در بیماران دیابتی شایع تر است.

متخصص تغذیه، رژیم درمانی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی قزوین بیماری دیابت را جزو بیماری های غیرواگیر عنوان می کند و یادآور می شود: فردی که قند خونش 12 ساعت بعد از ناشتا به اندازه 126 میلی گرم در 100 میلی لیتر افزایش یافت و یا همزمان در آزمایش جی. تی. جی یا تست تامل گلوگز، بالای 200 میلی گرم در  100 میلی لیتر انجام شد، فرد دارای دیابت است؛ معمولا افرادی که پدرو مادر یا هر دو در معرض قندخون بالا و یا دبایت هستند باید مراقب باشند که قند خون آنها از 90 الی 95 افزایش نیابد.

دکتر نوروزی تصریح می کند: 44 درصد مرگ و بیماری های جهان مربوط به بیماری های غیرواگیر همچون دیابت، سرطان و بیماری های قلبی و عروقی بوده و یکی از علائم خطر دیابت، بالا بودن وزن است و زمانی که وزن شخص افزایش می یابد با تجمیع چربی در بدن، کارایی انسولین کاهش می یابد؛ هورمون انسولین از لوزالمعده ترشح می شود و قند خون را کاهش می دهد و با کاهش کارایی این هورمون، میزان قند خون در بدن افزایش می یابد و دیابت نوع دو و غیروابسته به انسولین بروز می کند.

وی با اشاره به روند شیوع دیابت ادامه می دهد: در استان هایی همچون استان یزد، قزوین و آذربایجان که شیرینی های بسیار تولید می شود شیوع دیابت بالا است و گاهی آمارها در استان قزوین تا 15 الی 16 درصد اعلام می شد؛ شیوع دیابت در این استان بالا و نگران کننده است و باید مراقب باشیم که در معرض بیماری دیابت قرار نگیریم.

کارشناس بیماری های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی قزوین هم در گفت وگو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه در دیابت نوع یک، انسولین به میزان کافی تولید نمی شود و فرد نیازمند تزریق های روزانه انسولین است و علت دیابت نوع یک مشخص نیست و با دانش فعلی بشر، بیماری قابل پیشگیری نمی باشد، عنوان می کند: 90درصد موارد دیابت، از نوع دو است که ارتباط نزدیکی با وزن بالای بدن و عدم تحرک بدنی دارد و علائم بالینی هردونوع دیابت مشابه بوده و هرچند علائم در نوع دو اغلب از شدت کمتری برخوردار است و به همین علت دیابت ممکن است تا سال ها بعد از ایجاد، بی علامت باشدو گاه زمانی تظاهر پیدا می کند که عوارض درازمدت آن به وقوع پیوسته باشد.

فاطمه ناجی اضافه می کند: دیابت خطر بیماری های قلبی و سکته مغزی و نوروپاتی اندام در کنار کاهش خونرسانی خطربروز زخم در پای بیماران و عفونت آن را افزایش می دهد و ممکن است به قطع اندام منجر شود؛ یک درصد از موارد نابینایی در سرتاسر جهان قابل انتساب به بیماری دیابت است و دیابت در میان شایعترین علل نارسایی کلیه قرار دارد؛ خطر مرگ در بیماران دیابتی در مجموع دوبرابر همتایان غیردیابتی است.

وی به شیوع دیابت می پردازد و می گوید: براساس نتایج دور هفتم پیمایش ملی عوامل خطر بیماری های غیرواگیر شیوع دیابت در جمعیت بالای 25 سال در کشور 11/9 درصد برآورد شده که این شاخص در استان 8/5 درصد است و دانشگاه قزوین بین 30 دانشگاه در کشور از نظر شیوع دیابت رتبه 24 را کسب کرده است؛ شیوع پره دیابت (قندخون ناشتا بین 100 تا 125 میلی گرم در دسی لیتر) در کشور براساس نتایج 18 درصد گزارش شده که این شاخص در استان 12/6درصد است و افراد پره دیابتی مستعد ابتلا به دیابت در سالهای آینده می باشند و لازم است مداخلاتی در تغییر شیوه زندگی  خود داشته باشند تا از ابتلا به دیابت پیشگیری و یا زمان ابتلا را به تاخیر بیاندازند.

کارشناس بیماری های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی قزوین عنوان می کند: شیوع دیابت نوع 2 با افزایش سن، افزایش می یابد و اغلب در افراد بالای 30 سال ایجاد می شود.

ناجی به عوامل خطر ابتلا به دیابت اشاره و تصریح کرد: عوامل مختلفی در این زمینه وجود دارد که از موارد آن می توان به وجود چاقی و اضافه وزن، سابقه فامیلی بیماری دیابت در فامیل درجه یک، وجود دیس لپیدمی(افزایش غلظت سرمی کلسترول، تری گلیسیرید و LDL و کاهش HDL)، ابتلا به فشار خون بالا، وجود اختلالات متابولیسم کربوهیدرات،سابقه ابتلا به دیابت بارداری و سابقه به دنیا آوردن نوزاد با وزن بیش از 4 کیلوگرم اشاره کرد.

وی با طرح این سوال که «چگونه از دیابت پیشگیری کنیم؟» یادآور می شود: پیاده روی روزانه به مدت نیم ساعت، نگهداری وزن خود در حدطبیعی، استفاده روزانه از میوه و سبزی ها در انواع و رنگ های مختلف، غلات و حبوبات سبوس دار، به حداقل رساندن مصرف غذاهای چرب و فست فودها، محدود کردن مصرف قند، شکر، شکلات، شیرینی و نوشابه، استفاده از سرکه به همراه سالاد از سرکه، کنترل فشار خون خود، خوب بخوابیدن، دوری از استرس و انجام آزمایش قند خون از جمله عوامل تاثیرگذار در این زمینه است.

* خطرسنجی بیش از 200 هزار نفر از افراد بالای 30 سال از بیماری دیابت

کارشناس بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی قزوین مطرح می کند: برنامه پیشگیری و کنترل دیابت از سال 1383 در جمعیت بالای 30 سال در مناطق روستایی استان قزوین ادغام شد و در این برنامه، هر سه سال یکبار تمام افراد بالای 30 سال غربالگری شده و بیماران دیابتی شناسایی شده و تحت مراقبت و پیشگیری قرار داشتند.

ناجی خاطرنشان می شود: در سال 1390 این برنامه در قسمتی از مناطق شهری استان ادغام شد و با آغاز مجموعه مداخلات بیماری های غیرواگیر در نظام مراقبت های بهداشتی اولیه (ایراپن) از سال 1395 همزمان با خطرسنجی سکته قلبی _ مغزی، بیماران دیابتی شناسایی و تحت درمان قرار می گیرند و تاکنون 250 هزار نفر از افراد بالای 30 سال در استان قزوین خطرسنجی شدند و از این میان، 21 هزار نفر بیمار دیابتی شناسایی و تحت درمان و مراقبت و پیگیری قرار دارند.

بنا به این گزارش دیابت از جمله بیماری هایی است که می توان با توجه به توصیه های کارشناسان از بروز آن جلوگیری کرد.