حیات روی سیاره‌های دیگر ممکن است قبل از گسترش از میان رفته باشد

حیات روی سیاره‌های دیگر ممکن است قبل از گسترش از میان رفته باشد

زندگی روی سیاره‌های دیگر ممکن است در یک بازه‌ی کوتاه وجود داشته و به سرعت هم ناپدید شده باشد. در واقع این نظری است که زیست‌شناسان ستاره‌ای دانشگاه ملی استرالیا به آن اعتقاد دارند. دانشمندان در پژوهشی که به منظور پی بردن به چگونگی گسترش حیات روی یک سیاره شکل گرفت به این نتیجه رسیدند که ممکن است حیات روی یک سیاره اندکی پس از پیدایشش در آن سیاره به صورت ناخواسته و در اثر سرمایش یا گرمایش شدید روی سیاره از میان رفته باشد. دکتر آدیتیا چوپرا (Aditya Chopra) از دانشگاه ملی استرالیا و سرپرست گروه پژوهشی که نتایج کارشان هم در مجله‌ی استروبیولوژی انتشار یافته در این رابطه می‌گوید:

احتمالا جهان هستی سیاره‌های فراوانی با شرایط مناسب برای وجود حیات دارد. بسیاری از دانشمندان اینگونه فکر می‌کنند که این جهان باید پر از موجودات فرازمینی گوناگون باشد. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که حیات در مراحل آغازین پیدایشش روی یک سیاره تا حدودی شکننده و آسیب‌پذیر است؛ بنابراین ما باور داریم که در بسیاری از موارد حیات به وجود آمده فرصت کافی را برای تکامل و بقاء روی آن سیاره نداشته و از میان رفته است. اغلب محیط‌های سیاره‌ای اولیه ناپایدار هستند و ثبات کافی را ندارند. برای اینکه یک سیاره‌ی زیست‌پذیر به وجود بیاید، نیاز است که ساختارهای حیاتی بتوانند گازهای گلخانه‌ای همچون بخار آب و کربن‌دی‌اکسید را تنظیم کنند تا به این ترتیب دمای سطح سیاره پایدار بماند.

احتمال می‌رود که در حدود ۴ میلیارد سال پیش سیاره‌های زهره، مریخ و زمین همگی زیست‌پذیر بوده باشند. با این همه پس از سپری شدن ۱ میلیارد سال از هنگام شکل‌گیری،‌ این سیاره‌ها رفته رفته دچار دگرگونی شده‌اند و مریخ به یک سیاره‌ی سرد و یخی و همچنین زهره به یک فضای داغ بدل شده‌اند. پروفسور چارلی لاینویور (Charley Lineweaver) یکی از اعضای این گروه پژوهشی می‌گوید:

اگر فرض کنیم که در سیاره‌های زهره و مریخ زندگی میکروبی وجود داشته است، در ادامه می‌توان به این نتیجه رسید که حیات نتوانسته با تغییرات سریع محیطی روی آن سیاره‌ها خود را سازگار کند و در نتیجه به ثبات لازم برای تداوم نرسیده است. احتمالا حیات روی کره‌ی زمین توانسته است در پایدارسازی آب‌وهوای سیاره نقش تاثیرگذاری را بازی کند و به این ترتیب خود را تثبیت سازد. دکتر چوپرا باور دارد که تئوری آنها می‌تواند به یک پرسش مبهم در این زمینه پاسخ دهد. وی می‌گوید:

شاید دلیل اینکه ما تا کنون هیچ نشانه‌ی قابل استنادی از موجودات فرازمینی نیافته‌ایم این باشد که ما همواره بیشتر به بررسی احتمال سرچشمه‌ی حیات و موجودات هوشمند روی سیاره‌ها پرداخته‌ایم و هیچ گاه به این نکته توجه نداشته‌ایم که احتمال پدیداری سریع تنظیم‌های زیستی حاصل از چرخه‌های بازخوردی روی سطوح سیاره‌ها بسیار کم است.

همان گونه که انریکو فرمی (Enrico Fermi) فیزیکدان در سال ۱۹۵۰ به آن اشاره کرد، سیاره‌های سنگی مرطوب با منابع آلی و منابع انرژی تقریبا به فراوانی در کیهان وجود دارند؛ با این حال تا کنون هیچ نشانه‌ای از وجود حیات فرازمینی یافت نشده است.

به عقیده‌ی پژوهشگران یکی از پاسخ‌های محتملی که برای تناقض عنوان شده توسط فرمی وجود دارد این است که حیات در آن سیاره‌ها پیش از این نابود شده باشد. آنها از عبارت «تنگنای جایان» (Gaian Bottleneck) برای نامگذاری این انقراض جهانی استفاده کرده‌اند. استادیار لاینویور در این باره گفته است:

یکی از پیش‌بینی‌های بسیار کنجکاوکننده‌ی مدل تنگنای جایان این است که بر طبق آن اکثریت غالب فسیل‌هایی که در پهنه‌ی جهان هستی وجود دارد به جای اینکه متعلق به گونه‌ی چندسلولی و پرسلولی همانند دایناسورها یا انسانواره‌هایی باشد که میلیاردها سال زمان برای فرگشتشان سپری شده است؛ متعلق به حیات‌های میکروبی منقرض شده در نقاط مختلف خواهند بود.