رصدخانه‌ی فضایی کِپلر سیارات قابل سکونت را در فضا رصد می‌کند

رصدخانه‌ی فضایی کِپلر سیارات قابل سکونت را در فضا رصد می‌کند

در اواخر هفته گذشته، ناسا، سازمان فضایی ایالات متحده، اعلام کرد که دانشمندان به کمک رصدخانه‌ی فضایی کپلر موفق شده‌اند دو منظومه‌ تازه را بیابند که در فاصله‌ی چند هزار سال نوری از ما قرار دارند. در این منظومه‌ها هفت سیاره وجود دارند که سه مورد از آن‌ها در محدوده‌ای قرار دارند که آب و هوای مناسبی داشته و مایعات می‌توانند بر سطح آن‌ها جاری باشند. با توجه به این عوامل کلیدی، از نظر ناسا، تنها سه مورد از این سیارات قادر به پشتیبانی از حیات احتمالی به سبک کره زمین هستند.

استیو هاول، یکی از محققان پروژه علمی کپلر ابراز می‌دارد:

ما معتقدیم که آب مایع، یکی از عوامل کلیدی حیات به خصوص حیات به سبک انسانی است. البته گونه‌های زیستی زیادی وجود دارند که حتی بدون حضور آب نیز قادر به ادامه‌ی حیات هستند.

وی می‌افزاید که دانشمندان همچنین از دیگر ابزارها برای شناسایی نوری این سیارات جدید استفاده خواهند کرد:

ما ابزارهای ویژه‌ای برای شناسایی نشانه‌های حیات و زیرساخت‌های مورد نیاز آن از جمله آب و گاز کربنیک و سایر عوامل داریم.

که البته مأموریت کپلر یکی از بهترین ابزارهای موجود برای کشف سیاراتی از این دست است که برای کاوش پیرامون کائنات و یافتن سیارات دیگری نظیر زمین است. این رصدخانه‌ی فضایی که در حقیقت یک سفینۀ بدون سرنشین و استوانه‌ای شکل است که بیش از ۴.۵ متر طول دارد و توسط شرکت Ball Aerospace و به سفارش ناسا تولید شده است.

هدف اصلی از ساخت این رصدخانه یافتن سایر سیارات قابل زیست مشابه زمین است که به آن exoplanet نیز می‌گویند. سیاراتی که باید اندازه‌ای نزدیک به زمین داشته و به دور ستاره‌ای در نزدیکی خود بچرخد. ابزار اصلی موجود در این رصدخانه، تلسکوپی ارزیابی – نوری است که با نشانه رفتن مناطق خاصی از جهان هستی، به خصوص در صورت‌های فلکی ماکیان (Cygnus) و شلیاق (Lyra) که بیش از صد هزار ستاره را در خود جای داده‌اند، به دنبال مأمنی برای حیات می‌گردد.

البته با وجود آن همه سیاره، احتمال زیادی می‌رود که موردی مشابه زمین را بیابیم.

در واقع از چهار سال پیش تاکنون که این رصدخانه به فضا پرتاب شده است، بیش از ۲۷۴۰ سیاره بالقوه را کشف کرده است که ۱۲۲ مورد از آن‌ها متمایز از سایرین بوده‌اند. هاول در ادامه می‌افزاید:

از این ۱۲۲ سیاره تایید شده تنها تعداد بسیار کمی در ناحیه‌ی قابل سکونت ستاره‌ی خود قرار دارند و تعداد بسیار کمتری از آن‌ها، آنقدر کوچک هستند که بتوانند سیاره‌ای از جنس سنگ و خاک باشند و تنها در حدود ۶۰ تا ۷۰ مورد از آن‌ها دو برابر زمین اندازه دارند که به ناچار این موارد را باید از گردونه رقابت خارج کنیم.

بعد از محل قرارگیری مناسب و فاصله از ستاره‌ی منظومه‌ی خود، عامل مهم دیگر اندازه‌ی سیاره است که باید در حد و اندازه‌های معمول باشد. بدین ترتیب در خواهیم یافت که این روند یافتن سیاره‌ی قابل زیست تا چه حد پیچیده و دشوار است. سیاراتی که بسیار بزرگ باشند (۸ برابر بزرگ‌تر از زمین)، دارای چنان نیروی جاذبه‌ی بالایی هستند که هیدروژن و هلیوم را در خود نگاه داشته و در نهایت با سیاره‌ای مواجه می‌شویم که عموماً از گاز است تا سنگ و صخره. به همین خاطر فاقد هرگونه سطح سخت بوده و نمی‌تواند پذیرای موجودات و آب بر روی سطح خود باشد. از سوی دیگر سیارات بسیار کوچک (کمتر از نصف زمین یا کوچک‌تر از آن) نیز جاذبه‌ی بسیار کمی خواهند داشت تا بتوانند تشکیل جو (اتمسفر) دهند و در نهایت با سیاره‌ای شبیه کره‌ی ماه روبرو خواهیم بود.

از هفت سیاره‌ای که به تازگی رصدخانه‌ی کپلر شناسایی کرده است، تنها ۳ مورد دارای اندازه‌ی مناسب هستند و می‌توان احتمال وجود حیات بر سطح آن را داد. یکی از این سیارات Kepler-62f نام دارد که در حدود ۴۰ درصد بزرگ‌تر از کره زمین است و نزدیک‌ترین مورد به سیاره خاکی ما به شمار می‌رود. از سال ۲۰۰۹ تاکنون که این مأموریت فضایی آغاز شده است، کپلر تنها پنج مورد مناسب پیدا کرده که هم دارای اندازه‌ی مناسبی بوده و هم در محل قرارگیری درستی قرار دارد. جالب اینکه همین سه مورد نیز هفته گذشته پیدا شده است.

هاول در ادامه می‌گوید:

بهترین تخمینی که می‌زنیم این است که این سیارات بهترین و نزدیک‌ترین موارد یافت شده تاکنون هستند که بیشترین شباهت ممکن را به سیاره‌ی زمین دارند.

البته هنوز کار کپلر تمام نشده است. این فضاپیما که طی عملیاتی ۳.۵ ساله به فضا پرتاب شده است، تنها هفت ماه است که مشغول به کار شده و تاکنون با مشکلات گوناگونی به خصوص در بخش‌های متحرک خود دست به گریبان بوده است.

هاول و سایرین امیدوارند این تلسکوپ بتواند دو برابر مدت زمان پیش‌بینی شده به فعالیت خود ادامه دهد. هاول در این زمینه می‌گوید:

کپلر می‌تواند تا چهار سال دیگر به فعالیت خود ادامه دهد، بدین ترتیب می‌توان امیدوار بود که روند کاوشی آن ادامه پیدا کرده و بتوانیم سیارات قابل سکونت دیگری را بیابیم و بالاخره شاید از این همه مورد یافت شده در سال‌های آتی حداقل یک سیاره بدردبخور پیدا کرد. معتقدم که با ابزاری نظیر کپلر می‌توان سرشماری جالبی از کائنات کرده و به پاسخ این پرسش برسیم که آیا ما در این دنیا تنها هستیم یا خیر.