شرکت‌های خصوصی فضایی چینی برای نخستین پرتاب‌های مداری آماده می‌شوند

وان‌ اسپیس، شرکت هوافضای خصوصی چینی به‌دنبال انجام آزمایش‌های موتور برای چهار مرحله‌ی راکت OS-M در نیمه‌ی دوم ۲۰۱۸، هم‌اکنون در حال تدارک برای پرتاب این وسیله است که احتمالا در اواخر ماه مارس (اوایل فروردین ۹۸) انجام خواهد شد. یک نماینده‌ی وان‌اسپیس به خبرگزاری اسپیس‌نیوز گفت که این شرکت به‌زودی آزمایش‌های سیستم‌های برق جامع و جدایش فیرینگ (ساختار آیرودینامیکی دربردارنده‌ی محموله‌ی راکت) را در ادامه انجام خواهد داد.

راکت ۱۹ متری و چهارمرحله‌ای OS-M قادر به حمل محموله‌ای ۲۰۵ کیلوگرمی به ارتفاع ۳۰۰ کیلومتری در مدار نزدیک زمین و محموله‌ای ۷۳ کیلوگرمی به ارتفاع ۸۰۰ کیلومتری در مدار خورشیدآهنگ خواهد بود؛ اما نوع محموله‌ی مورد نظر برای پرواز اولیه هنوز اعلام نشده است.

با قرارگیری محموله‌ی OS-M درون مدار، نخستین پرتاب مداری موفق برای یک شرکت خصوصی چینی رقم خواهد خورد. از زمان تغییر سیاست دولت چین و فراهم کردن امکان ورود شرکت‌های خصوصی به حوزه‌ی پرتاب‌های فضایی و ماهواره‌های کوچک در اواخر ۲۰۱۴، دست‌کم ۱۰ شرکت این‌چنینی در این کشور ظهور کرده‌اند.

نخستین تلاش برای انجام یک پرتاب مداری،‌ در ماه اکتبر از سوی شرکت لنداسپیس (Landspace) صورت گرفت؛ اما این تلاش پس از بروز اشکال در حین سومین مرحله‌ی راکت سوخت جامد زوکو ۱ (Zhuque-1) با ناکامی مواجه شد و محموله‌ی کوچک سوار بر راکت به درون اقیانوس هند سقوط کرد.

^{پرتاب ناموفق لنداسپیس}

بااین‌حال، لنداسپیس پس از ناکامی در پرتاب راکت، یک پایگاه تولید هوشمند در شهر هوجا بازگشایی کرده و در آزمایش ژنراتورهای گاز و محفظه‌های احتراق برای موتور تیانکو ۱۲ (Tianque-12) با پیشرانه‌ی متان مایع و اکسیژن مایع به پیشرفت دست یافته است. تیانکو ۱۲ به راکت بزرگتر و دو مرحله‌ای زوکو ۲ که قرار است پرواز اولیه را در سال ۲۰۲۰ انجام دهد، نیرو خواهد داد.

وان‌اسپیس در سپتامبر ۲۰۱۸ با پرتاب راکت سوخت جامد OS-X1 در مرکز پرتاب ماهواره‌ی جیوچوان در بیابان گبی، نخستین مأموریت زیرمداری خود را پرتاب کرد. این پرواز به وان‌اسپیس تجربه‌ای را داد که لنداسپیس در زمان انجام نخستین پرتابش از آن بی‌بهره بود.

تنها اندکی قبل، آی‌اسپیس، دیگر شرکت خصوصی فضایی چینی  نیز راکت تک‌مرحله‌ای‌اش به‌نام هایپربولا ۱ زد (Hyperbola 1Z) را از روی زمین بلند کرد. این پرواز که نخستین پرتاب یک شرکت تجاری چینی از یک مرکز فضایی ملی محسوب می‌شد، پشتیبانی سطح بالای مسئولان فضایی دولتی را از آی‌اسپیس نشان می‌دهد.

آی‌اسپیس در سال ۲۰۱۷ بنیان‌گذاری شد و در این مدت کوتاه، پیشرفت سریعی را تجربه کرد. این شرکت به‌تازگی در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کرد که در سال ۲۰۱۹ دست به پرتاب سه وسیله‌ی پرتابی خواهد زد. آی‌اسپیس نخستین مجموعه‌ی مداری هایپربولا ۱ را در نیمه‌ی نخست امسال پرتاب خواهد کرد.

هایپربولا ۱ با سه مرحله‌ی جامد و  چهارمرحله‌ی مایع، ۱.۴ متر قطر، ۲۰ متر ارتفاع و ۳۱ تن جرم برخاست دارد و می‌تواند محموله‌ای ۱۵۰ کیلوگرمی را به ارتفاع ۷۰۰ کیلومتری در مدار خورشیدآهنگ برساند.

سابقه فعالیت

هرچند شرکت‌های نوظهور در بخش در حال پیدایش پرتاب‌های تجاری، از سوی سرمایه‌های خصوصی پشتیبانی می‌شوند؛ اما به‌نظر می‌رسد که آن‌ها از جانب نهاد دولتی ناظر بر فعالیت‌های فضایی کشور به‌نام اداره‌ی دولتی علوم، فناوری و صنعت برای دفاع ملی (SASTIND) نیز حمایت قابل‌توجه‌ای را دریافت می‌کنند.

راهبرد یکپارچه‌سازی فعالیت‌های نظامی و غیرنظامی ملی چین نیز با تسهیل انتقال فناوری‌های مورد نیاز و حساس به استارتاپ‌ها و همچنین فرصت‌ها برای اشتراک امکانات و تجربه، نقشی حیاتی در پیشرفت‌های فضایی شرکت‌های خصوصی ایفا می‌کند.

لینک‌اسپیس (Linkspace)، نام شرکتی فضایی است که در سال ۲۰۱۴ تشکیل شد و هدفش توسعه‌ی یک وسیله‌ی پرتاب مداری با قابلیت برخاست و فرود عمودی (VTVL) است. جیووژو یونجیان (Jiuzhou Yunjian)،  دیگر شرکتی که به‌عنوان بخشی از موج دوم شرکت‌های مرتبط با پرتاب فضایی در سال ۲۰۱۷ بنیان‌گذاری شد، در ماه دسامبر محفظه‌ی احتراقی را برای یک موتور با پیشرانه‌ی متالوکس (متان به همراه اکسیژن مایع) به‌نام لینگین (Lingyun) آزمایش کرد.

دیگر شرکت حاضر در این دسته‌بندی، گلکتیک انرژی (Galactic Energy) نام دارد و در حال کار روی یک پرتابگر جامد کوچک و راکتی بسیار بزرگتر با پیشرانه‌ی کرولوکس (نفت سفید به همراه اکسیژن مایع) است. درنهایت، شرکت چهارم به‌نام اس‌موتور (S-Motor) یک پرتابگر کوچک سوخت جامد سه‌مرحله‌ای را توسعه می‌دهد.

رقابت از سوی غول‌های سنتی

^{راکت لانگ مارچ ۱۱ در حال مونتاژ}

شرکت علوم و فناوری هوافضای چین (CASC) که پیمانکار اصلی برنامه‌ی فضایی این کشور محسوب می‌شود، نه‌تنها به برخی از این شرکت‌های جدید یادشده کمک می‌رساند؛ بلکه در عین حال پرتابگرهای سبک اختصاصی‌اش را نیز برای بازار تجاری توسعه می‌دهد.

لانگ مارچ ۱۱ (Long March 11) که به‌تازگی در ششمین ماموریتش، چهار ماهواره‌ی کوچک را به مدار خورشیدآهنگ ارسال کرد، در حال آمادگی برای نخستین پرتاب دریایی در حوالی ماه ژوئن است. چایناراکت (Chinarocket) که تحت نظارت CASC فعالیت می‌کند، با هدف ساخت وسیله‌ای سریع، چابک و انعطاف‌پذیر با قابلیت ارسال محموله‌های ۱۵۰ کیلوگرمی به مدار خورشیدآهنگ، در حال توسعه‌ی یک میکرو پرتابگر جامد به‌نام اسمارت دراگون ۱ است. پرواز آزمایشی این پرتابگر احتمالا به‌زودی در ماه‌های پیش‌رو انجام خواهد شد.

انتظار نمی‌رود که بازار پرتاب فضایی از تمام این شرکت‌های متنوع و وسایل پرتابشان حمایت کند؛ اما پشتیبانی آشکار از تمام تلاش‌های خصوصی و سنتی دولتی در بخش تجاری نشان می‌دهد که این جریان، راهبردی ملی با هدف برانگیختن نوآوری در بخش توانمندی‌های پرتاب فضایی چین محسوب می‌شود.