اشتغال زایی و احیای صنعت گاز در جهانی ۱۰۰ درصد تجدیدپذیر

با احیای صنعت گاز و رهایی کامل از وابستگی به سوخت‌‌های فسیلی، می‌‌توان ۴۶.۳ میلیون شغل ایجاد کرد.

چند صباحی است که موج اخبار منفی و نگران‌‌کننده در مورد آینده‌‌ی اقلیمی جهان فروکش کرده است؛ از گزارش شدیداللحن مجمع بین‌‌المللی تغییرات اقلیمی (IPCC) در مهرماه تا اجلاس تنش‌‌آمیز سازمان ملل در لهستان طی آذرماه سال جاری همگی از موضوعاتی بودند که توانستند فاجعه‌‌ی تغییرات اقلیمی را همچنان در صدر اخبار مهم سال ۲۰۱۸ میلادی حفظ کنند. پیش‌‌تر کارشناسان در مورد لزوم تغییر حد آستانه‌‌ی مجاز گرمایش زمین از ۲ درجه به ۱.۵ درجه پافشاری کردند و اثرات این تغییر ۰.۵ درجه‌‌ای را در گسترش فاجعه‌‌ای جهانی هشدار دادند. اما یکی از موضوعاتی که ذهن کارشناسان را مشغول کرده& چالش‌‌های اقتصادی پیش‌‌رو در پیاده‌‌سازی طرح‌‌های زیست‌‌محیطی و چگونگی ایجاد انگیزه در بخش خصوصی برای مشارکت در توسعه‌‌ی فناوری‌‌های پاک است.

گویا خبرهای خوبی در راه است؛ تحلیل‌‌گران می‌‌گویند تحقق نقطه‌‌هدف ۱.۵ درجه‌‌ای در گرمایش جهانی و نیز تأمین ۱۰۰ درصدی انرژی جهان توسط منابع تجدیدپذیر، با حفظ نقش صنعت گاز و بدون اتکا به راهکارهای فناوری‌‌های انتشار منفی نظیر جذب و ذخیره‌سازی کربن (CSS) کاملاً امکان‌‌پذیر است.

در مدل‌‌سازی تازه‌‌ای با نام One Earth Climate Model که درنتیجه‌‌ی همکاری پژوهشگران در دانشگاه فناوری سیدنی، مرکز فضایی آلمان و دانشگاه ملبورن و با حمایت مالی بنیاد لئوناردو دی‌کاپریو شکل گرفته است، نشان داده شد که چگونه می‌‌توان ضمن ایجاد اشتغال‌زایی مناسب، ۱۰۰ درصد انرژی موردنیاز جهان را تا سال ۲۰۵۰ از منابع تجدیدپذیر تأمین کرد.

مدل تازه همچنین پیش‌بینی می‌کند که چگونه در این مرحله‌‌ی گذار از سوخت‌‌های فسیلی به انواع تجدیدپذیر، صنعت گاز می‌تواند همچنان نقش خود را به‌‌عنوان «سوخت دوره‌‌ی گذار» حفظ کند. این سناریو که قرار است به‌‌زودی در قالب کتابی در فوریه‌‌ی ۲۰۱۹ منتشر شود، سازوکار جایگزینی کامل انرژی‌‌های تجدیدپذیر را در جهان این‌‌گونه توصیف می‌‌کند:

افزایش استفاده از الکتریسیته در حوزه‌‌ی گرمایش و حمل‌‌و‌‌نقل
افزایش قابل‌توجه «بهره‌وری انرژی» (میزان بازده‌‌ای اقتصادی در واحد انرژی مصرف‌‌شده)
جایگزینی کامل سوخت‌های فسیلی و تبدیل صنعت گاز طبیعی به سوخت‌های مصنوعی و هیدروژن طی دهه‌های آتی

این مدل همچنین توضیح می‌دهد که چگونه می‌‌توان بدون نیاز به استعمال فناوری‌‌های غیرایمنی نظیر جذب و ذخیره‌‌سازی کربن به اهداف تعیین‌‌شده در چشم‌‌انداز انتشار کربن جهان دست یافت. اگر گذار ما به‌‌سوی انرژی‌‌های تجدیدپذیر با توقف روند جنگل‌زدایی و تلاش برای احیای خاک همراه شود، جذب و امحاء مقدار ۱۵۹ میلیارد تن دی‌اکسید کربن از اتمسفر در بازه‌‌ی زمانی سال‌‌های ۲۰۱۵ تا ۲۱۰۰ قابل‌‌تصور خواهد بود.

ترکیب مدل‌ها

سناریوی فعلی از ترکیب مدل‌های مختلف رایانه‌‌ای حاصل شده است. در این سناریو از سه مدل اقلیمی برای محاسبه‌‌ی دامنه‌‌ی اثرات انتشار گازهای گلخانه‌ای استفاده شده است. سپس از یک مدل دیگر برای تجزیه‌‌و‌‌تحلیل آثار مثبت فناوری‌‌های انرژی خورشیدی و بادی (با درنظرگرفتن محدودیت‌های اجرایی در نصب) بهره‌‌گیری شده است.

همچنین پژوهشگران از یک مدل انرژی بلند‌‌مدت برای محاسبه‌‌ی آینده‌‌ی میزان تقاضای انرژی در حوزه‌‌های برق، حرارت، صنایع و حمل‌‌و‌‌نقل در ۱۰ منطقه‌‌ی جهان و طی پنج سال استفاده کرده‌‌اند. در مرحله‌‌ی بعد، آن‌‌ها این ۱۰ منطقه‌‌ی جهان را به ۷۲ بخش تقسیم کرده و سیستم شبکه‌‌های برق را به‌‌صورت ساعتی شبیه‌سازی کردند تا از این طریق، الزامات دقیق موردنیاز زیرساخت شبکه و تقاضای مصرف را اعمال کنند.

احیای صنعت گاز

بر خلاف بسیاری دیگر از سناریوهای پیشین برای رسیدن به نقطه‌‌‌ی هدف ۱.۵ درجه‌‌ای یا جایگزینی ۱۰۰ درصدی انرژی تجدیدپذیر، در مدل جدید عمداً از زیرساخت‌‌های موجود در صنعت گاز جهان بهره‌‌گیری شده تا بدین ترتیب از فشار ناشی از حذف ناگهانی سرمایه‌گذاری‌های پرهزینه‌‌ی انجام‌‌شده در این صنعت در کوتاه‌‌مدت پیشگیری شود.

قرار است که گاز طبیعی به‌مرور زمان با گاز هیدروژن یا متان تجدیدپذیر تولیدشده از منابع انرژی خورشیدی و توربین‌های بادی جایگزین شود. اغلب سناریوهای پیشین با اتکا بر باتری‌ها و روش‌‌های پمپاژ آب به‌‌عنوان فناوری‌‌های ذخیره‌سازی اصلی تعریف شده بودند؛ این در حالی است که استفاده از انواع گازهای تجدیدپذیر (هیدروژن یا متان) نیز می‌تواند نقش تعیین‌‌کننده‌‌ای در آینده‌‌ی سبد انرژی جهان ایفا کند.

در سناریوی جدید، زیرساخت‌‌های فعلی گاز طبیعی به‌‌آرامی و طی سال‌‌های ۲۰۲۰ الی ۲۰۳۰ به ساختگاه‌‌های تولید هیدروژن و سوخت‌های مصنوعی تبدیل خواهند شد و نیروگاه‌های برق با ظرفیت تبدیل حدود ۲ گیگاوات در هر سال با انواع تجدیدپذیر جایگزین خواهند شد. پس از سال ۲۰۳۰، روند این گذار به‌‌طور قابل‌توجهی سرعت خواهد گرفت و به نرخ تبدیل خیره‌‌کننده‌‌ی ۱۹۷ گیگاوات نیروگاه‌‌های گازی و سیکل ترکیبی در هر سال خواهد رسید.

در این مدل، صنعت گاز باید از یک مدل کسب‌‌وکار عرضه‌‌محور به یک صنعت تولید گاز مصنوعی یا هیدروژن تبدیل شود که نهایتاً سوخت‌های تجدید‌‌پذیر موردنیاز بخش‌های برق، صنعت و حمل‌‌و‌‌نقل را تأمین خواهد کرد. در بخش برق، این سوخت‌ها می‌توانند در متعادل‌‌سازی میزان تولید و مصرف در شبکه‌‌هایی که از سطح نفوذ بالایی از انرژی‌‌های تجدیدپذیر برخوردارند، مؤثر واقع شوند.

گذار از صنعت سوخت فسیلی

پیاده‌‌سازی سناریوهای دسترسی به نقطه‌‌هدف ۱.۵ درجه‌‌ای، تأثیر قابل‌توجهی بر صنعت سوخت فسیلی جهان خواهد داشت. با اینکه شاید این موضوع در نظرتان بسیار بدیهی جلوه کند؛ اما واقعیت این است که تاکنون جهان به‌‌ندرت شاهد شکل‌‌گیری گفتگویی منطقی درمورد چگونگی حذف تدریجی صنایع استخراج زغال‌سنگ، نفت و گاز بوده است. تاکنون بیشتر بحث‌های سیاسی جهان بر سر هزینه‌‌ها و امنیت تأمین انرژی متمرکز بوده؛ این در حالی است که مهار تغییرات اقلیمی تنها در شرایطی امکان‌‌پذیر است که سوخت‌های فسیلی به‌‌تدریج از چرخه‌‌ی انرژی جهان کنار گذاشته شوند.

سناریوی جدید پیشنهاد می‌‌کند که تولید گاز تا سال ۲۰۲۵ تنها به‌‌میزان ۰.۲ درصد در هر سال کاهش یابد و از آن پس نیز تا سال ۲۰۴۰ به‌‌طور متوسط ۴ درصد کاهش در سال را تجربه کند. این حرکت تدریجی، بیانگر یک گذار نسبتاً آرام است که در آن صنعت گاز به‌‌آرامی به‌‌سوی جایگزینی با صنعت هیدروژن حرکت می‌‌کند.

این سناریو، ایجاد تعداد مشاغل بیشتری را در بخش انرژی جهان پیش‌‌بینی می‌‌کند؛ به‌‌گونه‌‌ای که انتظار می‌‌رود تا سال ۲۰۵۰، بیش از ۴۶.۳ میلیون شغل در بخش انرژی جهانی وجود داشته باشد. این میزان به‌‌معنی ایجاد ۱۶.۴ میلیون شغل بیشتر نسبت به پیش‌‌بینی‌‌های قبلی است.

در تحلیل‌‌های جدید به‌‌خصوص به میزان اشتغال‌‌زایی‌‌های مستقیم حاصل از توسعه‌‌ی صنعت تجدیدپذیر پرداخته شده است. همان‌‌طور که در تصویر زیر دیده می‌‌شود، انتظار می‌‌رود تعداد کل مشاغل بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ افزایش پیدا کند؛ البته به‌استثناء بخش صنایع فلزی که احتمالاً کاهش دو درصدی را تجربه خواهد کرد.

اشتغال زایی و احیای صنعت گاز در جهانی ۱۰۰ درصد تجدیدپذیر

با این حال، انتظار نمی‌‌رود این نتایج در تمامی مناطق به‌‌صورت یکنواخت دیده شود. به‌‌عنوان مثال، در دو کشور چین و هند به‌‌احتمال زیاد شاهد کاهش تعداد مشاغل در رده‌‌ی مدیران، کارمندان و کارگران اجرایی در خلال سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ خواهیم بود.

تحلیل‌‌ها بادقت نشان می‌دهند که چگونه می‌‌توان بر موانع فنی و اقتصادی پیش رو در مسیر پیاده‌‌سازی توافق‌‌نامه‌‌ی پاریس فائق آمد. با این تفاسیر، تنها موانع باقی‌مانده عمدتاً مسائل سیاسی خواهند بود.