نگاهی به گزارش مالی جشنواره موسیقی فجر؛ تناقض در رقم‌ها و مسابقه در بالا بردن هزینه‌ها

گزارش عملکرد مالی جشنواره موسیقی فجر در چهار دوره‌ی اعلام شده، تفاوت رقمی بسیاری با هم دارند در دوره‌های مختلف به چه علت است و آیا این هزینه‌ها به راستی در همان جایی که گفته شده خرج شده است.

حمیدرضا نوربخش جمله‌ی معروفی دارد: «جشنواره را در اتاق شیشه‌ای قرار می‌دهم.» این جمله‌ای بود که رئیس پیشینِ جشنواره موسیقی فجر به تاریخ جمعه 27 آذر 1394 بر زبان راند. آن زمان قرار بود سی‌ویکمین جشنواره موسیقی فجر با مدیریت نوربخش برگزار شود.

منظور و مقصود رئیس جشنواره موسیقی فجر از این جمله‌اش این بود که تمام اطلاعات مربوط به جشنواره را در اختیار افکار عمومی قرار می‌دهد. او ادعا کرد که هر قرارداد و هر مسئله‌ی مالی که در جشنواره باشد را به اطلاع عموم مردم می‌رساند. اما این وعده هم مانند بسیاری از وعده‌های مدیران و مسئولان کشور ابتر باقی ماند تا اینکه در هفته‌ی گذشته از سوی معاونت هنری وزارت ارشاد، گزارش عملکرد مالی چهار دوره از جشنواره موسیقی فجر منتشر شد.

گزارشی که دوره‌های بیست‌ونهم، سی‌ام، سی‌ویکم و سی‌ودوم جشنواره موسیقی فجر را در برمی‌گیرد. دبیر بیست و نهمین، سی‌امین و سی‌ویکمین دوره جشنواره موسیقی فجر حسن ریاحی بود. البته در سی‌ویکمین دوره جشنواره موسیقی فجر ریاحی جایگاه گذشته‌اش را نداشت وحمیدرضا نوربخش ریاست جشنواره را برعهده گرفته بود. در دوره‌ی سی‌ودوم جشنواره موسیقی فجر هم دیگر خبری از ریاحی نبود و نوربخش به تنهایی ریاست جشنواره را برعهده گرفت و دیگر خبری از دبیر جشنواره نبود.

در اینجا می‌خواهیم نگاهی بیاندازیم به گزارش عملکرد مالی چهار دوره از جشنواره موسیقی فجر. گزارشی که نکات بسیاری در دل خود دارد و به راحتی می‌شود بی‌سروسامانی در مهمترین رویداد عرصه موسیقیِ کشور را درک کرد. افزایش هزینه‌ها در هر سال بدون هیچ متر و معیاری انجام شده است. در دوره‌ای از جشنواره هزینه‌هایی گزاف شده که در دوره‌های بعدی خبری از آنها نیست. در هر دوره گزارش مالی با دوره‌های قبل تفاوت‌های بسیاری دارد و احتمالا نه معاون هنری، نه وزیر ارشاد و نه سازمان بازرسی هیچ توضیحی درباره‌ی این تفاوت‌ها نخواسته‌اند.

البته آنچه در ادامه می‌خوانید تنها گزارش مالی چهار دوره از جشنواره موسیقی فجر است. هنوز گزارش مالی سی‌وسومین دوره جشنواره منتشر نشده است. همچنین جشنواره سی‌وچهارم هم در پیش است و باید دید گزارش مالی این جشنواره به چه صورتی منتشر خواهد شد.

هزینه دبیرخانه

هزینه‌های دبیرخانه جشنواره موسیقی فجر در بیست و نهمین دوره جشنواره – 286 میلون ریال

دوره سی‌ام یک میلیارد و 149 میلیون ریال

دوره سی و یکم یک میلیارد و 267 میلیون ریال

دوره سی و دوم 714 میلیون ریال بوده است.

نوسان هزینه‌ای که برای دبیرخانه در نظر گرفته‌اند، با هیچ معیاری سازگار نیست. مثلا اگر تورم را در نظر بگیریم، چرا در دوره‌ی سی‌ام 114 میلیون تومان و در دوره‌ی بعدیش 126 میلیون تومان خرج دبیرخانه شده و در دوره‌ی سی‌ودوم این رقم به 71 میلیون تومان کاهش یافته است.

کمک هزینه گروه های بخش سنتی

کمک هزینه 4 گروه بخش سنتی بیست و نهمین جشنواره بین المللی موسیقی فجر یک میلیارد و 62 میلیون ریال

سی‌امین دوره جشنواره چنین هزینه‌ای با این عنوان نداشته است.

13 گروه سی و یکمین جشنواره 5 میلیارد و 173 میلیون ریال

16 گروه سی و دومین جشنواره 2 میلیارد و 190 میلیون ریال

دقت کنید که در دورهی سی‌ویکم پانصد و هفده میلیون تومان برای 13 گروه خرج شده و در دوره‌ی بعدش دویست و نوزده میلیون تومان برای 16 گروه خرج شده است. گویی برای مسئولان جشنواره موسیقی تورم معنایی ندارد.

کمک هزینه گروه های بخش تلفیقی

در دوره‌ی بیست‌ونهم هیچ هزینه‌ای برای این بخش ثبت نشده است

کمک هزینه گروه های بخش موسیقی تلفیقی دو گروه سی و یکمین جشنواره 450 میلیون ریال

5 گروه سی و یکمین جشنواره 711 میلیون ریال

7 گروه سی و دومین جشنواره 689 میلیون ریال

بخش موسیقی پاپ

کمک هزینه 12 گروه بخش موسیقی پاپ بیست و نهمین جشنواره موسیقی فجر 2میلیارد و 229 میلیون ریال

11 گروه سی امین جشنواره 2 میلیارد و 325 میلیون ریال

11 گروه سی و یکمین جشنواره یک میلیارد و 780 میلیون ریال

14 گروه سی و دومین جشنواره 2 میلیارد و 450 میلیون ریال

این هزینه‌ها در حالی ثبت شده که بخش موسیقی پاپ پرفروش‌ترین بخش در جشنواره موسیقی فجر است و معمولا هر اجرا نه تنها هزینه‌های خود را تامین می‌کند، بلکه سودی هم نصیب جشنواره می‌کند. هر کدام از مسئولان جشنواره در سال‌های مختلف، توجیحشان برای وجود بخش پاپ در جشنواره، سودآوری مالیِ این بخش بوده است. حال باید از مسئولان جشنواره در سال‌های مختلف پرسید که چرا باید این بخش از جشنواره که مخاطبِ عام هم دارد و معمولا بلیت‌هایشان به طور کامل به فروش می‌رسد، برای بیت‌المال هزینه داشته باشد.

بخش موسیقی نواحی

بخش موسیقی نواحی از بیست و نهمین جشنواره موسیقی فجر حذف شد

11 گروه موسیقی نواحی سی امین جشنواره موسیقی فجر 549 میلیون ریال

 15 گروه سی و یکمین جشنواره 779 میلیون ریال

11 گروه سی و دومین جشنواره یک میلیارد و 171 میلیون ریال

در چهار دوره‌ی جشنواره موسیقی فجر، مبلغی که برای بخش موسیقی نواحی خرج شده، با خرج یک دوره از جشنواره برای موسیقی پاپ برابری می‌کند. این یعنی بخش موسیقی نواحی کم‌ترین اهمیت را برای برگزار کنندگان جشنواره داشته است. برکسی پوشیده نیست که اهالی موسیقی نواحی در طول سال اجراهایی اندک و محدود دارند و در جشنواره‌های دولتی باید بیشترین حمایت از آنها به عمل آید. متاسفانه دیدگاه مدیران جشنواره به گونه‌ای بوده که یا بخش موسیقی نواحی را حذف کرده‌اند یا اینکه کمترین میزان بودجه را به آن اختصاص داده‌اند.

سایر گروه‌ها

در جدول گزارش عملکرد مالی بیست و نهمین جشنواره کمک هزینه سایر گروه ها برای 38 گروه 286 میلیون ریال ذکر شده است.

این هزینه در دوره‌های دیگر وجود ندارد.

ارکستر و گروه های کر

برای 11  گروه ارکستر و گروه کر بیست و نهمین جشنواره 710 میلیون ریال

 2گروه سی امین جشنواره 112 میلیون ریال

10 گروه سی و یکمین جشنواره یک میلیارد و 78 میلیون ریال

7 گروه سی و دومین جشنواره یک میلیارد و 162 میلیون ریال

در اینجا معلوم نیست که منظور از ارکستر، کدام ارکستر بوده است. اگر ارکسترهای دولتی یعنی ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر ملی ایران منظور است، که باید گفت این ارکسترها خودشان از وزارت ارشاد بودجه سالیانه می‌گیرند و منطقی نیست که برای اجرا در قالب جشنواره، باز هم از بیت‌المال هزینه‌ای برای این ارکسترها در نظر گرفته شود.

استعدادهای درخشان

کمک هزینه 40 گروه بخش استعدادهای درخشان بیست و نهمین جشنواره بین المللی موسیقی فجر یک میلیارد و 453 میلیون ریال

31 گروه سی امین دوره 234 میلیون ریال

براساس گزارش مالی که منتشر شده، سی و یکمین و سی و دومین جشنواره موسیقی فجر بخش استعدادهای درخشان ندارد.

بانوان

در گزارش عملکرد مالی جشنواره موسیقی فجر، در دوره‌ی بیست و نهم، کمک هزینه‌ای برای بخش بانوان درج نشده است؛ درحالی که این دوره از جشنواره بخش ویژه‌ی بانوان داشته است که در فرهنگسرای نیاوران برگزار شده است. مشخص نیست که چرا مسئولان این دوره از جشنواره چرا برای بخش بانوان هزینه‌ای در گزارش عملکردشان درج نکرده‌اند.

کمک هزینه بخش بانوان در سی امین جشنواره برای 7 گروه 268 میلیون ریال

برای 3 گروه در سی و یکمین جشنواره 350 میلیون ریال

برای 3 گروه در سی و دومین جشنواره 191 میلیون ریال

دقت کنید که در سی‌امین دوره برای هفت گروه بانوان رقم 26 میلیون تومان هزینه شده و در دوره‌ی سی‌ویکم 35 میلیون تومان خرج شده است. یعنی برای هفت گروه کمتر از سه گروه خرج شده است. دقت در اسامی گروه‌های بانوان در دوره‌ی سی‌ویکم نشان می‌دهد که در این دوره اجرای بانوان را به تالار وحدت منتقل کرده‌اند. در حالی که در دوره‌های پیشین معمولا فرهنگسرای نیاوران را به اجرای بانوان اختصاص می‌دادند. مسئولان جشنواره باید در این باره پاسخگو باشند که این انتخاب‌ها و این تغییر سالن به چه دلیل بوده است.

نسلی دیگر

بیست و نهمین دوره جشنواره موسیقی فجر با اینکه بخش «نسلی دیگر» را دارا بود، اما هزینه‌ای برای این بخش در گزارش عملکرد مالی درج نشده است.

در جدول سی امین جشنواره بین المللی موسیقی فجر، کمک هزینه «نسلی دیگر» برای 14 گروه 471 میلیون ریال / همچنین در همین دوره(دوره‌ی سی‌ام) کمک هزینه سایر گروه‌های جنبی برای 20 گروه یک میلیارد و 559 میلیون ریال درج شده است.

در دوره‌های سی‌ویکم و سی‌ودوم، بخش «نسلی دیگر» حذف شد.

هیات داوری سنتی

بیست و نهمین دوره برای 21 نفر 277  میلیون ریال

7 داور سی امین دوره 170 میلیون ریال

5 داور سی و یکمین جشنواره 77 میلیون ریال

4 داور سی و دومین جشنواره 80 میلیون ریال

در این بخش هم تفاوت ارقام در دوره‌های مختلف به چشم می‌خورد. شاید بهتر است که برای اینگونه موارد رقمی ثابت تصویب شود تا دیگر این اختلاف قیمت‌ها وجود نداشته باشد.

هیات داوری کلاسیک و غیره

در بیست و نهمین جشنواره برای 13 نفر هیات داوران مسابقه بخش موسیقی کلاسیک 168 میلیون ریال

5 نفر هیات داوران سی امین جشنواره 125 میلیون ریال

5 نفر هیات داوران سی و یکمین جشنواره 77 میلیون ریال

4 نفر هیات داوران سی و دومین جشنواره 80 ملیون ریال

هیات داوری های سی امین جشنواره

در سی امین جشنواره موسیقی فجر برای 5 نفر هیات داوران مسابقه کلاسیک ایرانی و پایان نامه 100 میلیون ریال، 3 نفر هیات داوران بخش آهنگسازی موسیقی ملی 45 میلیون ریال، 5 نفر هیات داوران مسابقه آواز جمعی 117 میلیون ریال و هیات داوری مسابقه بخش کارشناسی برای یک نفر 22 میلیون ریال اختصاص یافته است. هیچکدام از این بخش ها در سه دوره دیگر وجود ندارد.

سایر هیات داوران

هیات داوری بخش نواحی در سی و یکمین جشنواره برای 11 نفر 170 میلیون ریال اختصاص یافته است.

در سی ودومین جشنواره برای 5 نفر هیات داوران بخش موسیقی معاصر 105 میلیون ریال و 2 نفر هیات داوران بخش رسانه 20 میلیون ریال اختصاص یافته است.

جوایز

برای جوایز 8 گروه مسابقه بخش سنتی بیست و نهمین جشنواره 267 میلیون ریال

10 نفر سی امین جشنواره 620 میلیون ریال

12 نفر سی و دومین جشنواره 974 میلیون ریال

در سی و یکمین جشنواره برای جایزه باربد جشنواره 2 میلیارد و 410 میلیون ریال هزینه شده است.

مسئولان جشنواره باید پاسخگو باشند که چرا در دوره‌ی سی‌ویکم، رقمی معادل 241 میلیون تومان برای جایزه باربد در نظر گرفته شد. در همان سال بسیاری از رسانه‌ها این مسئله را پیش کشیدند که مسئولان جشنواره، جایزه‌ها را بین خود و دوستانشان پخش کردند.
اگر چنین رقمی برای جایزه باربد معقول بود، چرا در دوره‌ی سی‌ودوم چنین رقمی را در نظر نگرفتند.

اجاره سالن ها

اجاره سالن های میلاد، ایوان شمس، اریکه ایرانیان، نیاوران و خانه هنرمندان در بیست و نهمین جشنواره 2 میلیارد و 110 میلیون ریال هزینه داشته است.

سالن میلاد، ایوان شمس، ارسباران، نیاوران و رودکی برای برگزاری سی امین جشنواره 5 میلیارد و 328 میلیون ریال

سالن میلاد، رودکی، نیاوران و برج میلاد در سی و یکمین جشنواره 7 میلیارد و 48 میلیون ریال

اجاره سالن‌های نیاوران، ایرانیان، برج آزادی و تالار وحدت در سی و دومین جشنواره 7 میلیارد و 576 میلیون ریال

در هزینه‌ی اجاره سالن‌ها نکته‌های بسیاری نهفته است؛ نخست آنکه در دوره‌ی بیست و نهم کل هزینه برای اجاره‌ی سالن‌ها 211 میلیون تومان بوده است و در سال بعدش به یک‌باره این رقم به 532 میلیون تومان می‌رسد. این یعنی رقم اجاره‌ی سالن‌ها اندکی با سه برابر شدن فاصله داشته است. جالب اینکه تعداد سالن‌ها و تعداد اجراها در دوره‌های بیست‌ونهم و سی‌ام تقریبا برابر بوده است و به هیچ وجه این تعداد سه برابر و حتی دوبرابر نشده است.
از سوی دیگر در دوره‌های سی‌ام، سی‌ویکم و سی‌ودوم برای سالن‌های بنیاد رودکی هم هزینه اجاره در نظر گرفته شده است. در حالی که این سالن‌ها نیمه دولتی هستند و معمولا به صورت رایگان در اختیار جشنواره‌های دولتی قرار می‌گیرند.
شاهکار این اعمال هزینه‌ها در دوره‌ی سی‌ودوم بوده که تنها برای چهار سالن رقمی معادل هفتصد و پنجاه و هفت میلیون تومان در نظر گرفته شده است. به راستی برای این رقم چه توجیحی وجود دارد!

ستاد خبری

هزینه روابط عمومی، ستاد خبری و تبلیغات بیست و نهمین جشنواره طبق این گزارش 2 میلیارد و 628 میلیون ریال

سی امین جشنواره یک میلیارد و 597 میلیون ریال

سی و یکمین جشنواره 3 میلیارد و 389 میلیون ریال

سی و دومین جشنواره 3 میلیارد و 300 میلیون ریال

جهش هزینه‌ها در دوره‌های سی‌ویکم و سی‌ودوم قابل تامل است.

عوامل اجرایی

حق الزحمه 152 نفر عوامل اجرایی بیست و نهمین جشنواره یک میلیارد و 342 میلیون ریال

155 نفر سی امین جشنواره 2 میلیارد و 891 میلیون ریال

150 نفر سی و یکمین جشنواره 2 میلیارد و 560 میلیون ریال

187 نفر سی و دومین جشنواره 5 میلیارد و 94 میلیون ریال

کسی از مسئولان جشنواره موسیقی فجر سوال نکرده که چرا هزینه عوامل اجرایی در دوره‌ی سی‌ام نسبت به دوره‌ی گذشته‌اش دو برابر شده؛ در حالی که تعداد نفرات تنها به اندازه‌ی 3 نفر بیشتر شده است. البته پرسش بزرگتر این است که چرا در دوره‌ی سی‌‌ودوم جشنواره، رقم به بیش از پانصد میلیون تومان رسیده است. این یعنی رقم عوامل اجرایی در دوره‌ی سی‌ودوم نسبت به دوره‌ی بیت و نهم، پنج برابر شده است.

شورای هنری

برای 4 نفر شورای هنری بیست و نهمین جشنواره 50 میلیون ریال

8 نفر سی امین دوره 120 میلیون ریال
9 نفر سی و دومین جشنواره 306 میلیون ریال

در گزارش عملکرد مالی سی و یکمین جشنواره چنین هزینه‌ای وجود ندارد.

باز هم تناقض؛ 8 نفر در سی‌امین دوره 12 میلیون تومان گرفته‌اند و 9 نفر در سی‌ودومین دوره، 30 میلیون تومان؛ یعنی به فاصله یک سال هزینه دوبرابر شده است.

 هتل مهمانان خارجی

هزینه هتل مهمانان خارجی بیست و نهمین جشنواره یک میلیارد و 52 میلیون ریال

سی امین جشنواره یک میلیارد و 756 میلیون ریال

سی و یکمین جشنواره 590 میلیون ریال

سی و دومین جشنواره یک میلیارد و 243 میلیون ریال

طراحی صحنه

برای طراحی و تزیین صحنه بیست و نهمین جشنواره موسیقی فجر (دکور، اجرا، نسب و گل آرایی) 269 میلیون ریال

سی امین جشنواره(دکور، اجرا و نصب) 385 میلیون ریال

طراحی و تزیئن صحنه سی و دومین جشنواره شامل دکور، اجرا و نصب یک میلیارد و 3 میلیون ریال

این بخش در گزارش عملکرد سی و یکمین جشنواره به دو بخش افتتاحیه و اختتامیه تفکیک شده است که بر اساس آن برای طراحی و تزیین صحنه مراسم افتتاحیه شامل دکور، اجرا نصب و اجاره سیستم صوت و نور 770 میلیون ریال و هزینه های این بخش در اختتامیه یک میلیارد و 265 میلیون ریال.

در این بخش تناقض قیمت‌ها بیداد می‌کند. از 26 میلیون تومان در بیست و نهمین دوره به حدود 100 میلیون تومان در دوره‌ی سی‌ودوم می‌رسد. در سی‌ویکمین دوره هم این رقم در مجموعِ افتتاحیه و اختتامیه، به حدود 200 میلیون تومان رسیده است.

پذیرایی و ساخت کلیپ

هزینه پذیرایی، بزرگداشت پیشکسوتان و سایر هزینه های اختتامیه بیست و نهمین جشنواره 200 میلیون ریال

پذیرایی و ساخت کلیپ و سایر هزینه های اختتامیه سی امین جشنواره 79 میلیون ریال

سی و یکمین جشنواره 317 میلیون ریال

برای سی و دومین جشنواره 728 میلیون ریال

بخش بین الملل

کمک هزینه 10 گروه بین المللی بیست و نهمین جشنواره 2 میلیارد و 114 میلیون ریال

11 گروه سی امین جشنواره یک میلیارد و 139 میلیون ریال
16 گروه سی و یکمین جشنواره 3 میلیارد و 614 میلیون ریال

9 گروه سی و دومین جشنواره 3 میلیارد و 358 میلیون ریال

هزینه روادید

هزینه های روادید، بلیت و ایاب و ذهاب هنرمندان بخش بین المللی در بیست و نهمین جشنواره 861 میلیون ریال

853 میلیون ریال برای سی امین جشنواره
یک میلیارد و 797 میلیون ریال برای سی و یکمین جشنواره
یک میلیارد و 405 میلیون ریال برای سی و دومین جشنواره

دستمزد مترجمین

این بخش در هزینه‌های بیست و نهمین و سی و دومین جشنواره ذکر نشده است.

دستمزد 4 مترجم سی امین جشنواره 69 میلیون ریال

12 مترجم سی و یکمین جشنواره 149 میلیون ریال

هزینه های بلیت هنرمندان داخلی سی امین جشنواره 215 میلیون ریال، سی و یکمین جشنواره 924 میلیون ریال و سی و دومین جشنواره 549 میلیون ریال بوده است.

برای ترانسفر میهمانان سی و یکمین جشنواره 573  میلیون ریال و سی و دومین جشنواره نیز 335  میلیون ریال صرف شده است.