قدرشناسی: مهمترین مهارت برای دستیابی به زندگی شاد

بسیاری از مردم تصور می‌کنند که شادی، به شانس یا خصیصه‌ی ذاتی ارتباط دارد. آنها تصور می‌کنند اگر خوش‌شانس باشید و با یک روحیه‌ی بشاش متولد شوید و دنیا هم موقعیت‌های مناسبی پیش رویتان قرار دهد، آن زمان خوشحال زندگی خواهید کرد. اما اگر با چند بدشانسی رودررو شوید، دیگر روی سعادت را نخواهید دید.

دانشمندان در بررسی‌های خود به چنین نتایجی نرسیده‌اند. بررسی‌ها روی برندگان بخت‌آزمایی، مدال‌آوران المپیک، افراد فلج در قسمت پایین‌تنه و مردم عادی دیگر انجام شد؛ اما داده‌ها نشان دادند که میزان بالایی از سلامت عاطفی به شرایط افراد مربوط نمی‌شود، بلکه مربوط به نگرش و دیدگاه آنها است.

به بیان دیگر، با نگرش مثبت باز هم ممکن است با بدبیاری یا خوش‌شانسی روبرو شویم اما شادی را می‌توان با یادگیری یک سری مهارت به‌دست آورد.

این یافته‌های جدید برای والدین جالب توجه است؛ چرا که آنها همیشه به‌دنبال راه‌هایی برای شاد زندگی کردن فرزندانشان هستند. تلاش برای بهبود شرایط مالی فرزندان تنها بخش کوچکی از این جریان است. والدین همچنین باید طرز تفکر و رفتاری مانند یک فرد شاد را نیز به فرزندان خود بیاموزند. طبق پژوهش‌های متعدد، مهمترین رفتار موثر در میان مهارت‌های شاد زیستن قدردانی کردن است.

مزیت‌های قدرشناسی

پیش از پرداختن به روش‌های آموزش قدردانی کردن به فرزندان، بهتر است مزیت‌های آن را برشماریم. پژوهش‌های متعدد در این زمینه نشان داده‌اند که سپاسگزار بودن، اهمیت بسیاری در بهبود زندگی افراد دارد. مزایای بی‌شمار قدردانی کردن شامل موارد زیر است:

• فیزیکی: عملکرد بهتر دستگاه ایمنی و فشار خون پایین‌تر
• خواب بهتر و در نتیجه احساس سرزندگی در طول روز
• افزایش احساسات مثبت؛ از جمله شادی و لذت بیشتر
• خوش‌بینی: پژوهش‌ها نشان می‌دهند که سپاسگزار بودن باعث تغییر دیدگاه و در نتیجه، دید مثبت در زندگی می‌شود
• سخاوت و محبت بیشتر، در نتیجه تنهایی کمتر
• به‌دست آوردن موفقیت بیشتر در زندگی

به‌جز مزایای علمی که در بالا مشاهده می‌کنید، عقل سلیم و تجارب شخصی نشان می‌دهند که تعامل با فرد قدرنشناس یا کودک بی‌ادب، هم برای والدین آنها و هم اطرافیانشان ناخوشایند است. قدرشناسی باعث زندگی شادتر فرزندان و لذت‌بخش‌تر شدن آن می‌شود. البته قطعا آموزش این مهارت به کودکان آسان نیست.

چگونه فرزندان قدردان تربیت کنیم

دانشمندان در رابطه با تربیت فرزندان قدردان چه نظری دارند؟ قدردان بودن خود، مانند صفات مثبت دیگر، نقش مهمی در آموزش این مهارت به فرزندان دارد. مرکز علمی UC Berkeley’s Greater Good به‌تازگی یک سری نکات اثبات شده در پژوهش‌ها را در ارتباط با آموزش مهارت قدردانی کردن در فرزندان منتشر کرده است. خلاصه‌ای از این نکات را در ادامه می‌خوانیم:

• در درک احساسات به فرزندان کمک کنید. یک پژوهش جدید نشان داده است که میزان اطلاع بالای کودکان پیش‌دبستانی درباره‌ی عواطف، احساس قدرشناسی آنها را در سن مدرسه رفتن بالا می‌برد. این مقاله که در Greater Good نوشته شده است، توصیه می‌کند که والدین برای ایجاد احساس قدرشناسی در کودکان، باید برای آنها راهنمایی ایجاد کنند. والدین باید زبانی برای بیان مجموعه‌‌ی عواطف و افکاری به کودک آموزش دهند. زبانی که خود و دیگران از آن برای بیان احساس و تفکر کردن استفاده می‌کنند. برای مثال از کودک بپرسند: «فکر می‌کنی آن شخص چه احساسی دارد؟». این سوال کودک را برای بیان احساسات آموزش می‌دهد.
• به کودکان بزرگتر یادآوری کنید که مراقب آنها هستید. در این مقاله آمده است: «فرزندان بزرگتری که از حمایت والدین و معلمان برخوردار هستند، قدرشناسی بیشتری را احساس می‌کنند.» می‌توان در کنار فرزندپروری صحیح به‌گونه‌ای رفتار کرد که فرزندان بزرگتر، شبکه‌ای ارتباطی از حامیان بزرگسال تشکیل دهند و در زمان‌های دشوار به آنها به‌عنوان منابع آسایش و قدرت تکیه کنند؛ همچنین با شیوه‌ی دریافت حمایت آشنا شوند. 
• تشویق فرزندان به شرکت کردن در رویدادهای سپاسگزارانه. این مورد بسیار بدیهی است. رویدادهایی شکرگزاری خانوادگی که در آنها از عواملی قدردانی شده یا فعالیت‌های خیریه انجام می‌شود، قدردانی کردن را به کودکان می‌آموزد. البته در انتخاب وظایف کودکان در این برنامه‌ها باید به سن آنها توجه شد چرا که برخی از رفتارهای داوطلبانه مانند تهیه غذا و بسته‌بندی، ممکن است نگرانی گرسنه ماندن در آینده را در کودک ایجاد کند. بنابراین نیاز است که این رویدادها مناسب با سن کودک، شخصیت او و اهداف والدین برنامه‌ریزی شوند.
• در مورد ارزش قدرشناسی با فرزندان صحبت کنید. انجام این مورد هم ساده است اما والدین در کشاکش زندگی از آن غافل می‌شوند. در مورد اهمیت قدرشناسی به‌طور منظم با کودکان گفتگو کنید. تفکر فرزندان را به خلاقیت نشان دادن در نحوه‌ی ابراز قدردانی به دیگران و صحبت در مورد پاسخ‌های مثبت دیگران به اهتمام آنها مشغول کنید. قدردانی را در مقابل فرزندان تمرین کنید و به آنها بگویید که در زمان ابراز آن به شما، چه احساسی دارید.