استوری اینستاگرام چگونه نحوه زندگی کردن ما را دگرگون کرده است

اگر از جمله کاربران اینستاگرام محسوب می‌شوید، احتمالا تا به‌حال این موضوع را دریافته‌اید که قابلیت استوری این شبکه‌ی اجتماعی، دورهمی‌ها، گردش‌ها و سفرهای شما با دوستان یا خانواده را نسبت به قبل تغییر داده است. حتما تاکنون دست‌کم بارها در یکی از روزهای آخر هفته که به رستوران مراجعه کرده‌اید، تصمیم گرفته‌اید که تصویر سلفی خود و دوستان با غذاهای رنگارنگ را از طریق استوری به‌اشتراک بگذارید. به‌احتمال زیاد، آن لحظه‌ی به‌خصوص پیش از صرف غذا یا دیگر دفعاتی که از استوری استفاده کرده‌اید، لحظاتی فاقد ارزش ثبت به‌حساب می‌آمدند؛ اما همه‌ی ما این احساس را تجربه کرده‌ایم که می‌خواهیم همین تصاویر ظاهرا بی‌ارزش را در ترکیب با فیلترهای جذاب در معرض دید دیگران قرار دهیم. هنگامی که دوربین برای ثبت تصویر بالا می‌رود، همه‌ی افراد چهره‌ای خندان و خوشحال به‌خود می‌گیرند و تلاش می‌کنند تا نشان دهند که در حال خوش‌گذرانی و سپری کردن یک شب عالی هستند.

اگر از کاربران ثابت استوری باشید، حتما به این نکته توجه کرده‌اید که در طول سفر به یک شهر دیگر یا رفتن به لب ساحل به‌محض آنکه دیگران دریابند که در حال فیلم گرفتن از آن‌ها هستید، رفتار و حتی گفتارشان به‌صورت خود‌آگاهانه تغییر می‌کند و احتمالا سعی می‌کنند برخلاف احساسات واقعی خود در آن لحظه، تصویری بی‌نقص از خود ارائه دهند. اگر بعدها به آن تصاویر یا ویدئوهای خود نگاهی بیاندازید، احتمالا این سوال را از خود خواهد پرسید که آیا واقعا به‌همان اندازه که به‌نظر می‌رسد، در آن لحظه به من خوش گذشته است؟

اینستاگرام دو سال پیش با هدف تلاش برای جذب کاربران جوانی که در آن زمان از اسنپ‌چت به‌عنوان پلتفرمی محبوب برای اشتراک‌گذاری موقتی تصاویر استفاده می‌کردند، ویژگی استوری را ارائه کرد. در آن زمان، براساس نتایج یک مطالعه، اینستاگرام در زمینه‌ی مشارکت کاربران به سطحی پایدار دست یافته بود؛ زیرا افراد نسبت به انتشار محتوا سختگیرتر شده بودند و روزانه زمان کمتری را در این اپلیکیشن اشتراک‌گذاری تصویر سپری می‌کردند. با این حال، ایده‌ی افزودن استوری جواب داد. در آخرین گزارش مالی فیسبوک اعلام شد که استوری اینستاگرام تا ژوئن ۲۰۱۸ صاحب ۴۰۰ میلیون کاربر روزانه است که دو برابر مقدار کاربران این قابلیت در اسنپ‌چت محسوب می‌شود. استوری در حال حاضر به ویژگی محبوبی برای استفاده در خوش‌گذرانی‌های شبانه و روزهای تعطیل تبدیل شده است.

هنگامی که اینستاگرام ویژگی استوری را منتشر کرد، کاربران تنها قادر به بارگذاری تصاویر و ویدئو‌های ثبت‌شده در ۲۴ ساعت گذشته بودند و محتوای به ‌اشتراک ‌گذاشته‌شده در این حالت نیز پس از گذشت همین مدت ناپدید می‌شد. هدف از ارائه‌ی این قابلیت این بود که لحظات گذرای کاربر همچون نوشیدن یک قهوه‌ی نیمروزی یا ورزش کردن در باشگاه، با اطمینان خاطر یک روز بعد حذف شود و برخلاف تصویر سلفی فیلترشده‌ای که به‌زحمت ۲۰ لایک دریافت خواهد کرد، برای وی احتمال خجالت‌زدگی به‌دنبال نداشته باشد.

تعداد افرادی که استوری‌های شما را نگاه کرده‌اند، در معرض دید بقیه قرار ندارد و شما نیز هرگز از تعداد کسانی که از استوری‌های شما خوششان نیامده است، باخبر نخواهید شد. بدین ترتیب، تجربه‌ی نهایی شبکه‌های اجتماعی برای سال ۲۰۱۸ در اختیار شما قرار گرفته است؛ بدین مفهوم که این امکان برای شما فراهم شده که بدون نیاز به انتظار برای قضاوت عمومی، با خیال راحت بتوانید خود را در معرض دید دیگران قرار دهید. شما نه‌تنها ار پسندیده شدن پست خود توسط دیگران باخبر نخواهید شد؛ بلکه احساسات منفی احتمالی آن‌ها در مورد پست شما نیز هرگز به اطلاعتان نخواهد رسید؛ البته تا زمانی که امکان پاسخ دادن به استوری‌های خود را غیر فعال کرده باشید.

با این حال، استفاده از استوری‌های اینستاگرام به‌کلی خالی از نگرانی و اضطراب نیست. هنگامی که محتوایی را از طریق استوری به اشتراک می‌گذارید، آنچه شاهد خواهید بود، فهرستی از افرادی است که استوری شما را تماشا کرده‌اند یا به عبارتی خواسته‌اند نیم‌نگاهی به درون زندگی شما داشته باشند. جنبه‌ی منفی در اختیار داشتن فهرستی از مهمانان مجازی این است که احساس نیاز به برگزاری یک مهمانی واقعی (اشتراک‌گذاری محتوا از طریق فید) را به‌تدریج کاهش می‌دهد.

پس از دو سال از آغاز به‌کار استوری‌های اینستاگرام، تعطیلاتی که یک زمان افراد را از شبکه‌های اجتماعی دور می‌کردند، اکنون به فیلم مستندی تبدیل شده‌اند که از سوار شدن به ماشین شخصی یا تصویر بلیط و پاسپورت پس از دریافت کارت پرواز در نسخه‌های وطنی در ابتدای صبح آغاز می‌شود، در ادامه تصاویری از جاده‌های پر و پیچ خم مسیر و بطری‌های نوشیدنی را نمایش می‌دهد؛ سپس در حالی که همه‌ی مسافران خوشحال و خندان هستند، به لب ساحل می‌رسد و در نهایت مسیر بازگشت به خانه نشان داده می‌شود.

براساس مطالعه‌ای که ابتدای سال جاری میلادی انجام شد، ۶۵ درصد از افراد نسل هزاره (متولدان دهه‌ی شصت و هفتاد شمسی)، تصاویر روزهای تعطیل را به‌طور به‌خصوص به‌منظور ایجاد حس حسادت در دیگران به ‌اشتراک می‌گذارند و بیش از یک سوم نیز عمدا اقدام به انتشار تصاویر فریبنده کرده‌اند تا تعطیلات خود را بهتر از آنچه واقعا بوده است، به تصویر بکشند. همه‌ی ما می‌خواهیم اوقات خود را به ماجراجویانه‌ترین شکل ممکن و در زیباترین مکان‌ها سپری کنیم و تصاویر معدودی که در فید اصلی اینستاگرام منتشر می‌شوند دیگر شواهدی کافی برای نمایش این خواسته به‌حساب نمی‌آیند.

کتی ۲۴ ساله دریافته است که تمایل یادشده، تعطیلات او با دوستانش را به یک اتفاق تحمیلی تبدیل کرده است. وی در این باره می‌گوید:

من به یونان سفر کردم و با انجام رفتارهای مصنوعی خود را در حالی یافتم که انگار در یک برنامه‌ی واقع‌نمایی تلویزیونی (ریالیتی شو) حضور دارم. می‌توانم بگویم که من و دوستانم در تلاش بودیم تا تعطیلاتمان را در استوری‌هایی که ثبت کردیم، به‌نحو بی‌نظیری جلوه دهیم.

استوری‌ها علاوه بر تبدیل خاطرات سفرهای روزهای تعطیل به حلقه‌ای از تصاویر برجسته، برای همیشه نحوه‌ی غذا خوردن‌های ما را نیز تغییر داده‌اند و تا پیش از پایان شب، تصاویر ثبت‌شده از غذاهایی را که خورده‌ایم در معرض دید صدها بلکه هزاران نفر قرار می‌دهند. اکنون در صبح‌های شنبه و اولین روز هفته، با باز کردن اپلیکیشن اینستاگرام حلقه‌ی فیلمی گذرا از لحظات آخر هفته‌ی دوستان و آشنایان نزدیک را همچون تریلر تبلیغاتی یک فیلم سینمایی تماشا کرد.

مت ۳۰ ساله می‌گوید:

من بدون شک نقش بازی کردن دوستانم را برای دوربین مشاهده کرده‌ام. این مسئله همیشه در رابطه با اینستاگرام وجود داشته است؛ اما استوری‌ها آن را به‌شدت بدتر کرده‌اند؛ زیرا این ویژگی در واقع شما را به اشتراک‌گذاری هرچه بیشتر محتوا ترغیب می‌کند.

علاوه بر این، استوری‌ها فشار مضاعفی را نیز به کاربران وارد کرده است و پس از انتشار هر استوری آن‌ها را نگران این موضوع می‌کند که شخص مورد نظرشان دقیقا چه موقع محتوای به اشتراک‌گذاشته توسط آن‌ها را نگاه خواهد کرد. جنبه‌ی منفی این موضوع، تبدیل آن به بازی موش و گربه‌ای است که به توجهات بعدی زیادی نیازمند خواهد بود.

لارا ۲۷ ساله درباره‌ی تاثیر استوری بر زندگی‌اش می‌گوید که به‌منظور تحت تاثیر قرار دادن شخص دیگری از کل روز خود فیلم‌برداری کرده است. وی می‌گوید:

من مجبور شدم اپلیکیشن اینستاگرام را برای مدتی از روی گوشی خود حذف کنم؛ زیرا تمام صحنه‌های روزمره و مسخره‌‌ی خود را ضبط می‌کردم تا شخصی را که با او قرار می‌گذاشتم، تحت تاثیر قرار دهم. امیدوار بودم که این کار یک جورهایی زندگی من را به یک مهمانی بی‌وقفه شبیه کند. اما اکنون با نگاه به آن‌ها می‌فهمم که این کارم چقدر بد و وحشتناک بود. حتی اگر واقعا چیزی برای اشتراک نداشتم، لباس بیرون می‌پوشیدم و تصویر یا ویدئویی فریبنده منتشر و صبر می‌کردم تا ببینم که او کِی به آن نگاه خواهد کرد.

این اشتیاق برای تبدیل نوار استوری به تصاویری لحظه‌ای از زندگی روزمره بدین معنی است که هیچ کجا از امنیت برخوردار نخواهد بود و به‌تدریج این ایده به افراد القا می‌شود که وعده‌های غذایی یا فعالیت‌های ورزشی واقعی نیستند، مگر آنکه توسط مخاطبان دیده شوند.

دکتر پاملا روتلیج،‌ مدیر مرکز پژوهشی روانشناسی رسانه می‌گوید تمایل به ارائه‌ی بهترین تصویر از خودمان در استوری‌های اینستاگرام ترکیبی از خواسته و نیاز انسان به دریافت تایید و تصدیق از جانب دیگران است؛ اما به‌ندرت دربردارنده‌ی رفتار صادقانه و بدون خودآگاهی است. وی در این باره می‌گوید:

این تمایل برای پسندیده شدن و دریافت بازخورد مثبت و اعتبار اجتماعی طبیعی است. [با این حال]، درگیر شدن با خود ارائه‌گی تا نقطه‌ای که در تداخل با دیگر اهداف قرار گیرد یا بر ارزش‌های فرد غلبه کند، نشان‌دهنده‌ی مسائل مربوط به عزت نفس و اعتماد به نفس پایین است.

وی هشدار می‌دهد که وسواس فکری درباره نحوه‌ی ارائه‌ی اینترنتی خودمان، به دیگران امکان می‌دهد تا قدرت تعیین ارزش‌های ما را داشته باشند.

براساس پژوهشی که در سال ۲۰۱۷ انجام شد، اینستاگرام بدترین شبکه‌ی اجتماعی در زمینه‌ی اثرگذاری بر سلامت روان به‌حساب می‌‌آید و استفاده از آن با ایجاد افسردگی و اضطراب در افراد در ارتباط است. تا به امروز، استوری‌ها به‌اندازه‌ی کافی و به‌صورت مجزا مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند تا ما بتوانیم تاثیرات روانشناسانه‌ی آن‌ها را به‌طور کامل درک کنیم؛ با این حال، صرف زمان بیش از پیش در اپلیکیشن اینستاگرام به جز تشدید مشکلات یادشده، به‌سختی می‌تواند تاثیر دیگری به‌دنبال داشته باشد. در حال حاضر، کاربران زیر ۲۵ سال به‌طور متوسط روزانه بیش از ۳۲ دقیقه از زمان خود را در اپلیکیشن اینستاگرام سپری می‌کنند. این رقم برای کاربران ۲۵ سال و بالاتر، ۲۴ دقیقه است.

برای مدت‌ها، یک افسانه‌ی محلی درباره‌ی فهرست تماشاگران استوری‌ها بین کاربران رواج داشت که براساس آن افرادی که بیش از همه به پروفایل شما سر می‌زنند، در قسمت بالا نمایش داده می‌شوند. اینستاگرام احتمالا به این دلیل که کاربران بتوانند آنچه را که می‌خواهند، باور کنند، در زمینه‌ی محافظت از الگوریتم‌هایی که ترتیب قرارگیری افراد را در فهرست یادشده تعیین می‌کنند، به‌شدت رفتار محافظه‌کارانه‌ای دارد و اجازه نمی‌دهد که اطلاعات چندانی درباره‌ی نحوه‌ی کارکرد آن‌ها به‌بیرون درز کند. اما این شبکه‌ی اجتماعی به‌تازگی ناگزیر به اعتراف به این حقیقت شده است که چینش افراد در فهرست تماشاگران براساس ترکیبی از چند عامل انجام می‌شود؛ از جمله میزان دفعات بازدید از یک پروفایل خاص یا مقدار تعامل با آن حساب کاربری از طریق روش‌هایی نظیر لایک کردن پست‌ها یا ارسال پیام به صاحب حساب.

واقعیت صحیح هرچه باشد، افراد به‌شدت مایل‌اند این ایده را باور کنند که در صدر فهرست افرادی قرار می‌گیرند که بیش از همه به آن‌ها علاقه‌مند هستند و این حقیقت بیانگر بازی خیالی و وسواس‌گونه‌ای است که همه‌ی ما با استوری‌های اینستاگرام انجام می‌دهیم. چرا ما نوار استوری‌ها را به چپ و راست می‌کشیم تا به‌روزرسانی‌های افراد را مشاهده کنیم؟ شاید اغلب در این فکر هستیم که استوری‌های دیگران بی‌مزه و مبتذل هستند: اما با این رفتار ماجراجویانه‌ی خود در باز کردن هر استوری، موجب القای حس خوشحالی به صاحبان آن‌ها خواهیم شد.

فهرست تماشاگران که همیشه بزرگ‌تر از افرادی است که پست‌های ما را در فید خبری لایک می‌کنند، این احساس را به ما می‌دهد که افراد زیادی به آنچه انجام می‌دهیم، اهمیت می‌دهند؛ با وجود اینکه می‌دانیم در حقیقت اغلب افراد احتمالا به دلیل اینکه خسته هستند، به تماشای استوری‌ها می‌پردازند. تمام کسانی که از نظرات آن‌ها در نوشتن این گزارش استفاده شد، معتقدند که استوری‌های خودشان جالب توجه بودند و و اعتراف کردند که مجددا به تماشای آن‌ها پرداخته‌اند. مت می‌گوید:

من می‌دانم که این (محتوای استوری) دقیقا همان چیزی نیست که اتفاق افتاده است؛ اما خاطره‌ی ویرایش‌شده‌ی جالبی محسوب می‌شود.

بله صحیح است. استوری‌ها صرفا خاطرات ویرایش‌شده‌ی جالبی هستند که یکی از وسواس‌های فکری ما را در داشتن این احساس که  افراد به ما علاقه‌مند هستند، برآورده می‌کنند. دکتر روتلیج بر این باور نیست که ثبت و ضبط محتوا بدین شکل لزوما زیان‌آور است. وی در این باره می‌گوید: «اگر ثبت یک رویداد به افراد امکان دهد تا احساسات و خاطرات مثبت را بازبینی کنند، در آن صورت استوری‌ها در خدمت یک هدف مهم قرار می‌گیرند.» همانند تمام شبکه‌های اجتماعی، استوری‌ها شیوه‌ی دیگری از تعامل اجتماعی به‌حساب می‌آیند و به ما امکان می‌دهند تا خود را به جمعیت حاضر در اینترنت برسانیم و بگوییم من هم هستم.

از منظر عمیق‌تر، استوری‌های اینستاگرام بیانگر بزرگ‌ترین قدم ما تا به امروز در ورود به دنیایی موازی است که در آن رفتارمان در زندگی واقعی به‌طور پیوسته و به‌شکل مناسب تغییر داده می‌شود تا در اینترنت به‌نحو بهتری جلوه کنیم؛ دنیایی که مرز بین آنلاین و آفلاین بودن برای همیشه تیره و تار شده است و ما در آن در رستورانی شیک و  پر زرق و برق در حال صرف غذایی گران‌قیمت هستیم؛ در حالی که می‌دانیم خاطره‌ی واقعی‌مان از آن شب دقیقا با آنچه در استوری دیده می‌شود، مطابقت ندارد و تنها خودمان از این حقیقت اطلاع داریم.

ما با استوری‌ها، تایید دیگران در در قالب فهرستی از لایک به‌دست نمی‌آوریم؛ در نتیجه به‌طور مرتب به ارائه‌ی خود ادامه می‌دهیم و تصاویر ثبت‌شده از خاطراتمان را با فیلترهای متعدد رنگ و لعاب می‌دهیم و ظاهری غیر واقعی به آن‌ها می‌بخشیم. در استوری هدف تنها دیده شدن است؛ حتی اگر به‌صورت واقعی دیده نشویم.