آیا شکر واقعا سیستم ایمنی را سرکوب می کند؟

درک ما از تاثیر غذاها بر بدن، دائما در حال گسترش و پیشرفت است. گاهی اوقات شواهد جدید موجب اصلاح دانش پیشین ما در مورد یک موضوع می‌شود و حتی ممکن است به کلی آن را تغییر دهد. برای مثال قبلا مصرف مکمل کلسیم به‌عنوان راهی برای حفاظت در برابر پوکی استخوان به‌طور گسترده‌ای به زنان پس از یائسگی، توصیه می‌شد. از آن موقع، مرتبا مطالعاتی انجام شد که نشان می‌داد مصرف مقادیر زیاد مکمل کلسیم بعد از یائسگی تاثیر ناچیزی روی کاهش خطر شکستگی استخوان داشته و از طرفی ممکن است موجب افزایش خطر ابتلا به مشکلات دیگری نظیر سنگ‌های کلیه، پولیپ روده و حتی حمله قلبی شود. مکمل‌های کلسیم با دوز بالا دیگر به‌عنوان نسخه‌های استاندارد به حساب نمی‌آیند. کارگروه خدمات پیشگیرانه در ایالات متحده آمریکا استفاده از مکمل‌های کلسیم را برای بیشتر زنان یائسه توصیه نمی‌کند. البته این بحث به معنای این نیست که برای استحکام استخوان‌ها هیچ کاری نمی‌شود انجام داد. روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ اما فعلا موضوع بحث ما عدم قطعیت ادعاهای علمی است. حال بهتر است به بحث اصلی خود بپردازیم.

شکر چگونه روی عملکرد سیستم ایمنی تاثیر می‌گذارد؟

در مورد این موضوع در متون علمی به کرات صحبت شده‌ است و به رژیم‌های غذایی دارای شکر زیاد و اثرات منفی آن‌ها روی سلامت به‌ویژه تاثیر آن روی سرکوب سیستم ایمنی اشاره شده‌ است. خلاصه‌ی مطلب اینکه زمانی که مقدار زیادی شکر به شکل یک نوشیدنی بزرگ شیرین یا شکلات می‌خورید، شما موقتا موجب تضعیف قدرت سیستم ایمنی خود برای واکنش در برابر مشکلات می‌شوید. این تاثیر برای ساعت‌ها ادامه می‌یابد و بنابراین اگر طی یک روز چند بار مواد شیرین بخورید، سیستم ایمنی بدن به‌طور مداوم در وضعیت نامساعد قرار خواهد گرفت. این عقیده‌ی رایج عمدتا مبتنی بر مطالعه‌ای است که در دهه‌ی ‌۱۹۷۰ انجام شد. در این مطالعه نمونه‌ی خون افراد قبل و بعد از مصرف مقادیر زیادی شکر گرفته شد. سپس این خون در ظروف آزمایشگاهی همراه با یک سویه معمول باکتری انکوباسیون شد.

آنچه زیر میکروسکوپ شد این بود که پس از مصرف شکر، بعضی از سلول‌های سفید خون به نام نوتروفیل‌ها حالت تهاجمی خود را در برابر باکتری‌ها از دست دادند و این نمایشی زنده در مورد داستان احتیاط در مورد اثرات مضر شکر بود. اما نکته‌ی قابل توجه اینکه طی این پنجاه سال این مطالعه هیچگاه تکرار یا اصلاح نشد. پژوهشی وجود ندارد که نشان دهد، مصرف شکر بیشتر برای مثال موجب حساسیت بیشتر در برابر سرماخوردگی یا آنفلوآنزا می‌شود. پاسخ سیستم ایمنی بسیار پیچیده‌تر از این‌ها است. فرستادن نوتروفیل‌ها برای مبارزه با عوامل بیماری‌زا فقط یکی از راه‌های بی‌شماری است که بدن برای دفاع از خودش دارد.

سیستم ایمنی بازوهایی دارد که همچون پلیس ضربت عمل کرده و در اطراف پرسه می‌زنند و با شخصیت‌های مشکوک برخورد مستقیم می‌کنند. اما بازوهای دیگری نیز وجود دارند که بیشتر شبیه مرکز اطلاعات عمل می‌کنند! به این صورت که اطلاعات مجرمان شناخته‌شده را نگهداری می‌کند و اگر آن‌ها قصد حمله‌ی دوباره داشته باشند، به سرعت دستگیر می‌شوند. این عوامل وقتی شناسایی شدند، سیستم ایمنی روش‌های زیادی برای بازداشت و از بین بردن این عناصر مجرم خواهد داشت. ممکن است آن‌ها را در معرض حرارت قرار دهد، به آن‌ها ضربه بزند، آن‌ها را مسموم، تجزیه یا بی‌حرکت کند؛ یا اینکه به کلی آن‌ها را اخراج کند. تهدیدات مختلف، موجب فعال شدن بازوهای مختلف سیستم ایمنی شده و موجب پاسخ‌های متفاوتی می‌شود. اینکه به یک پتری‌دیش پر از نوتروفیل به کمارفته توسط شکر نگاه کنیم و بگوییم که خوردن شکر موجب سرکوب پاسخ ایمنی می‌شود، حرفی ساده‌انگارانه است.

دیگر بخش‌های سیستم ایمنی در تشخیص یا دستگیری مجرمین به این خوبی عمل نمی‌کنند؛ ولی در عوض به نشانه‌های فعالیت‌های جنایی واکنش نشان می‌دهند و نخستین پاسخ‌دهنگان را برای محافظت از منطقه و برخورد با زخمی‌ها اعزام می‌کنند. چند سال پیش مطالعه‌ی جالبی روی موش صحرایی انجام شد و نشان داد که تاثیر شکر روی سیستم ایمنی به نوع ضعف بدن در مبارزه با عامل بیماری‌زا بستگی دارد. مصرف شکر به بهبود حیوانات مبتلا به عفونت‌های ویروسی کمک می‌کرد؛ ولی توانایی آن‌ها را در مبارزه با باکتری‌ها را ضعیف می‌کرد.

شکر مصرف‌شده پس از ورزش به‌سرعت توسط ماهیچه‌های کارکرده برداشت می‌شود، اگر دلتان می‌خواهد شیرینی بخورید، فقط آن را پس از یک ورزش خوب به خودتان هدیه بدهید

بدیهی است که داستان‌های بیشتری در مورد نحوه‌ی عمل شکر روی پاسخ ایمنی بدن ما، وجود دارد. هرچند می‌دانیم که مصرف شکر مشکلات زیاد دیگری با خود به همراه دارد؛ از افزایش وزن گرفته تا دیابت و پوسیدگی دندان‌ها. بنابراین هر چند در مورد تفسیر یک مطالعه زیاده‌روی شده است، ولی هنوز هم محدود کردن مصرف شکر توصیه‌ی خوبی به شمار می‌رود. یک راه چاره برای آن‌هایی که علاقه‌ی زیادی به شیرینی‌ها دارند، وجود دارد: شکر مصرف‌شده پس از ورزش به‌سرعت توسط ماهیچه‌های کار‌کرده‌ی شما برداشت می‌شود. علاوه بر این، ورزش سلول‌های بدن را نسبت به اثرات انسولین حساس می‌کند، دقیقا مخالف اثر حساسیت‌زدایی که مصرف مداوم شکر دارد؛ به‌عبارت دیگر اگر دلتان می‌خواهد شیرینی بخورید، فقط آن را پس از یک ورزش خوب به خودتان هدیه بدهید.