ثبت دقیق ترین عکس از یکی از درخشان ‌ترین ستارگان آسمان (مطلب تکراری)

عکس جدید ابر غول سرخ آنتارس که ۶۰۰ سال نوری از ما فاصله دارد، اطلاعات ارزشمندی از جو و ظاهر این ستاره در اختیار دانشمندان قرار داده است.

به گفته اخترشناسان، عکس جدید از ابر غول سرخ قلب‌العقرب، بهترین تصویری است که از یک ستاره تاکنون ثبت شده است. این عکس جدید سطح آشفته این ستاره را نشان می‌دهد و تلاطم‌های جو آن را به‌خوبی آشکار می‌کند. به گفته دانشمندان این عکس جدید با جزئیات باورنکردنی، اطلاعات زیادی از فرایندهای درون اجرام ستاره‌ای در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.

ستاره آنتارس که در حدود 620 سال نوری با زمین فاصله دارد، در صورت فلکی کژدم واقع شده است. این ستاره، ابر غول سرخی است که جرم آن 12 برابر خورشید ماست. همچنین قطر آنتارس، 700 برابر خورشید است، این ویژگی‌ها، آنتارس را به یکی از درخشان‌ترین و بزرگ‌ترین ستارگان کهکشان ما تبدیل کرده است. ابر غول‌های سرخ، ستارگان غول‌پیکری با کلاس نوری (رده‌بندی یرکس ای) از نوع طیفی کا یا ام هستند. ابر غول‌های سرخ ازلحاظ حجم، از بزرگ‌ترین ستارگان عالم هستند، با این وجود از بزرگ‌ترین یا درخشان‌ترین ستارگان نیستند. اما آنتارس از درخشان‌ترین و شناخته‌شده‌ترین ابر غول‌های سرخ جهان محسوب می‌شود.

به عقیده اخترشناسان این ستاره در اواخر عمر خود به سر می‌برد و تخمین زده می‌شود که طی چند هزار سال آینده، منفجر خواهد شد. پایان عمر یک ستاره به تولد یک ابرنواختر منتهی می‌شود، انفجار عظیمی که با افزایش حجم باورنکردنی خود ابر گداخته‌ای را به وجود می‌آورد.

اکنون اخترشناسان با استفاده از آرایه تلسکوپ‌های خیلی بزرگ وی ال تی، ساختارهای آشفته‌های لایه‌های خارجی این ابرستاره را آشکار کرده‌اند. این برای نخستین بار است که اخترشناسان موفق می‌شوند که با چنین جزئیاتی سطح ستاره‌ای دوردست را مشاهده کنند.

کاییچی اوناکا محقق ارشد این مطالعه از دانشگاه کاتولیک شمال در شیلی گفت:

دلیل از دست دادن جرم ستارگانی همچون آنتارس در مراحل نهایی تکامل خود، برای بیش از نیم قرن گذشته یک معما بوده است.

اوناکا در ادامه افزود:

آرایه تلسکوپ‌های خیلی بزرگ وی ال تی تنها ابزاری است که می‌تواند، به‌طور مستقیم حرکت گازها در جو وسیع آنتارس را اندازه‌گیری کند. این یک گام بسیار مهم برای از میان برداشتن این مشکل بود. چالش بعدی، شناسایی دلیل تلاطم‌های سهمگین در این ابر غول سرخ است.

آرایه تلسکوپ‌های خیلی بزرگ وی ال تی ترکیبی از تلسکوپ‌های 8.2 متری و تلسکوپ‌های کمکی 1.8 متری است که از طریق اینترفرومتری (تداخل سنجی) داده‌های مادون‌قرمز را برای پدید آوردن تلسکوپ مجازی به بزرگی 200 متر به کار می‌گیرند. این تلسکوپ مجازی به اخترشناسان امکان مشاهده اشیای کیهانی دوردست را می‌دهد.

تیم اوناکا با بهره برده از ابزاری به نام AMBER  قادر به اندازه‌گیری سرعت فوران‌های پلاسمایی آنتارس در موقعیت‌های مختلف شدند و این اطلاعات را با متوسط سرعت انفجارهای پلاسمایی ستارگان دیگر مقایسه کردند. آن‌ها سپس از این اطلاعات برای ترسیم نقشه سرعت متوسط گازهای جو دیسک ستاره بهره بردند. به گفته این اخترشناسان، این نخستین باری است که چنین نقشه‌ای از هر ستاره‌ای به‌جز خورشید ترسیم می‌شود.

اخترشناسان با بهره بردن از این نقشه، متوجه موردی شگفت‌انگیز شدند. آن‌ها دریافتند که تلاطم گازهای فشرده با ضخامت بسیار پایین این ابرستاره غول سرخ نسبت به مدل‌های پیش‌بینی شده در فاصله‌ای بسیار دورتر متلاشی می‌شوند. معمولا در ستارگانی همچون خورشید ما، جریان‌های گرما از هسته ستاره به سطح می‌رسند، جیزی شبیه به جریان آب در یک کتری آب جوش. اما به نظر می‌رسد، ابر غول‌های سرخ از این قاعده مستثنا باشند و احتمالا در این مورد توضیحی دیگر باید وجود داشته باشد.

اوناکا امیدوار است که تکنیک‌هایی که برای مشاهده آنتارس مورد استفاده قرار گرفته‌اند، برای مشاهده دیگر ستارگان هم اعمال شود و اطلاعات ارزشمندی از ساختار این ستارگان به دست بیاید.

او گفت:

مطالعه ما، اخترشناسی ستاره‌ای را به بُعد جدیدی رساند و روزنه کاملا تازه‌ای برای مشاهده ستارگان گشود.