ثبت تصاویر کهکشان‌های فوق درخشان توسط تلسکوپ هابل

تلسکوپ فضایی هابل تصاویری از کهکشان‌های بسیار درخشان ثبت کرده است که ۱۰ تا ۱۰۰ تریلیون برابر درخشان‌تر از خورشید و ۱۰ هزار برابر نورانی‌تر از کهکشان راه شیری هستند. طبق اطلاعات منتشرشده توسط ناسا، در هر یک از این کهکشان‌ها سالانه در حدود ۱۰ هزار ستاره‌ی جدید متولد می‌شوند؛ این رقم برای کهکشان راه شیری، کمتر از ۱۰ ستاره در هر سال است. این تصاویر، هلال‌ها و حلقه‌های نوری و همچنین پدیده‌های منحصربه‌فردی را نشان می‌دهند؛ از جمله پدیده‌ی عدسی گرانشی که اثری کیهانی است و به تلسکوپ‌ها کمک می‌کنند تا آن کهکشان‌ها را رصد کنند.

با تولد یا مرگ ستاره‌ها، مقدار بسیار زیادی غبار و گاز آزاد می‌شود که کهکشان‌ها را در لایه‌های نوری با طول موج‌هایی پنهان می‌کند؛ این پدیده موجب می‌شود که در اکثر موارد، این کهکشان‌ها به‌سختی شناسایی شوند؛ اما تلسکوپ هابل با اشعه‌ی فروسرخ توانایی نفوذ به این لایه‌ها را دارد؛ سپس به کمک عدسی گرانشی، وسعت دید تصاویر گرفته‌شده افزایش می‌یابد و تصاویری شفاف‌تر ثبت می‌شود؛ گرانش عظیم بین کهکشان‌ها باعث خم شدن نور می‌شود؛ اگر کهکشانی در فاصله‌ی چند میلیارد سال نوری واقع باشد و خوشه‌ای کهکشانی در مقابل آن حضور داشته باشد، اثر عدسی گرانشی ایجاد خواهد شد و تلسکوپ می‌تواند به‌وسیله‌ی خم شدن نور، کهکشان دور دست را به‌راحتی شناسایی کند.

این کهکشان‌ها اولین بار توسط ماهواره‌ی پلانک آژانس فضایی اروپا شناسایی شد و تصاویر گرفته‌شده توسط تلسکوپ هابل، در حال حاضر بهترین تصاویر در دسترس هستند؛ با این حال، این انتظار می‌رود که تصاویر بسیار بهتری در آینده به کمک تلسکوپ‌های بزرگ‌تر نظیر تلسکوپ فضایی جیمز وب گرفته شود.

تصویر ثبت‌شده توسط تلسکوپ هابل

جهان اسرارآمیز ما

گروه تحقیقاتی به این موضوع اشاره کرد که تعداد کمی از این کهکشان‌های فوق درخشان در جهان هستی وجود دارند که در بخش‌های بسیار متراکم فضا واقع هستند. به نظر می‌رسد که حضور این کهکشان‌ها در بخش‌های پرتراکم، به‌نوعی باعث شکل‌گیری سریع ستاره‌ها در سال‌های اولیه‌ی جهان هستی شده است. با توجه این دلایل، لکه‌های نورانی یادشده می‌توانند سرنخ‌هایی از چگونگی تشکیل این کهکشان‌های قدیمی و همچنین در مقام مقایسه، اطلاعاتی در مورد چگونگی تشکیل کهکشان راه شیری و اکثر کهکشان‌های دیگر بدهند.

اما پرسش این است که چه عاملی باعث تولد ستاره‌ها با چنین سرعتی شده است؟ سؤالی که محققان همچنان پاسخی برای آن نیافته‌اند. این کهکشان‌های فوق درخشان می‌توانند نسبتا درخشان‌تر از کهکشان‌های فوق درخشان مادون قرمز (ULIRGS) باشند؛ اما شبیه‌سازی کامپیوتریِ تشکیل و رشد کهکشانی، نشان می‌دهد که زمان‌بندی ادغام‌های بزرگی که در این کهکشان‌ها دیده می‌شود، نادرست است. در فرضیه‌ای دیگر، سوخت اولیه برای تولد ستاره‌ها از کهکشان‌های دورتر تأمین شده است. جیمز لونتال از دانشگاه اسمیت، می‌گوید:

آسمان از انواع مختلفی از کهکشان‌ها پوشیده شده است که کهکشان‌های درخشان فروسرخ  بخشی از آن‌ها هستند؛ پدیده‌ای که در این تصویر دیده می‌شود یکی از درخشان‌ترین کهکشان‌های سراسر جهان هستی است.