یافته جدید: زنبورها مفهوم عددی صفر را درک می‌کنند

اسکارلت هاوارد، دانشجوی دکترا از دانشگاه RMIT، آدریان دایر، دانشیار از دانشگاه RMIT و اورئوره اورارگوس وبر، پژوهشگر از دانشگاه Université de Tulus III – پل ساباتییر، به‌تازگی پژوهشی در مورد زنبور عسل انجام داده‌اند که در THE CONVERSATION منتشر شد.

در وهله‌ی اول، کسی به مسائل مربوط به زنبورها اهمیتی نمی‌دهد. اما این پژوهش جدید نشان می‌دهد که زنبور عسل، مقدار ارزش هیچ را درک می‌کند؛ زنبورها، عدد صفر را نیز در ردیف اعداد پیوسته قرار می‌دهند. این نخستین بررسی علمی است که نشان می‌دهد مغز یک حشره قادر به درک مفهوم عدد صفر است و روند پیچیده‌ی تکامل یافتن پردازش اعداد برای انسان را نیز توضیح می‌دهد. علاوه‌بر این، به طراحی بهتر راه‌حل‌های هوش مصنوعی برای به‌کار بستن در محیط های پیچیده نیز کمک می‌کند.

اما منظور از مفهوم صفر چیست؟

چهار مرحله برای درک مفهوم صفر در فرهنگ، تاریخ، روانشناسی و یادگیری حیوانات در انسان وجود دارد.

مرحله‌ی اول: صفر به‌معنی عدم وجود داشتن یک مورد؛ مانند وقتی غذا در بشقاب جلوی روی شما نیست. این مرحله، احتمالا در مراحل اولیه‌ی پردازش تصویری فعال می‌شود.

مرحله‌ی دو: صفر به‌معنی وجود نداشتن در مقابل وجود داشتن؛ مانند وجود یا عدم وجود نور در یک اتاق. وجود نداشتن در مقوله‌ی مفهومی و رفتاری در نظر گرفته می‌شود.

مرحله‌ی سه: مفهومی که دارای ارزش عددی است و به جایگاه انتهایی‌ترین عدد مثبت تعلق دارد. برای مثال، ۳ > ۲ > ۱ > ۰ (> به‌معنی کمتر از است).

مرحله‌ی چهار: صفر به‌عنوان نشانه‌ی نمادین استفاده شود؛ در ریاضی و محاسبات مدرن از این مفهوم استفاده می‌شود. برای مثال ۰=۱-۱.

پژوهش جدید نشان می‌دهد که زنبور عسل به مرحله‌ی سوم از درک مفهوم صفر رسیده است.

زنبور عسل، اکنون در دسته‌ی بسیار کم‌جمعیت گونه‌های نخبه‌‌ای قرار می‌گیرد که مفهوم صفر را در این مرحله‌ی پیشرفته درک کرده‌اند. میمون رزوس، میمون وروت، یک نوع شامپانزه و یک طوطی خاکستری آفریقایی نیز قابلیت درک یا یادگیری مفهوم صفر را از خود نشان داده‌اند. با این‌حال، این نخستین بار است که چنین سطح بالایی از پردازش اعداد در مرحله‌ی شناختی در یک حشره مشاهده شده است.

چرا درک مفهوم صفر مهم است؟

اهمیت صفر در تمام طول تاریخ بشر نباید دست‌کم گرفته شود.

چوب‌های شمارش چینی از یک فضای خالی برای نشان دادن محل مقادیر استفاده می‌کردند و ارزش کمی عدد صفر برای قرن‌ها نادیده گرفته شد. برای مثال، اعداد رومی نمادی برای نشان دادن ارزش صفر ندارند.