محیط زیست

تعریف محیط زیست :به همهٔ محیط‌هایی که در آن‌ها زندگی جریان دارد، گفته می‌شود. مجموعه‌ای از عوامل فیزیکی خارجی وموجودات زنده که با هم در کنش هستند محیط زیست را تشکیل می‌دهند و بر رشد و نمو و رفتار موجودات تأثیر می‌گذارند.در این مقاله عوامل موثر در ایجاد و تخریب زیست‌بوم‌ها را بررسی میکنیم.

حفاظت محیط زیست در قرن بیست و یکم به عنوان یکی از هشت هدفِ توسعهٔ هزاره و یکی از سه پایهٔ توسعهٔ پایدار شناخته می‌شود.

تعریف محیط زیست :

تعریف محیط زیست :این عبارت ترکیبی از دانش‌های متفاوت در علم است که، شامل مجموعه‌ای از عوامل زیستی و محیطی در قالب محیط زیست و غیر زیستی (فیزیکی، شیمیایی) است که بر زندگی یک فرد یا گونه تأثیر می‌گذارد و از آن تأثیر می‌پذیرد. امروزه این تعریف غالباً به انسان و فعالیت‌های او مرتبط می‌شود و می‌توان محیط زیست را مجموعه‌ای از عوامل طبیعی کرهٔ زمین، همچون هوا، آب، اتمسفر، صخره، گیاهان و غیره، که انسان را احاطه می‌کنند خلاصه کرد.

تفاوت محیط زیست با طبیعت در این است که تعریف طبیعت شامل مجموعه عوامل طبیعی، زیستی و غیر زیستی می‌شود که منحصراً در نظر گرفته می‌شوند.در حالی که عبارت محیط زیست با توجه به برهم‌کنش‌های میان انسان و طبیعت و از دیدگاه بشر توصیف می‌شود.

عوامل مؤثر در ایجاد محیط زیست

از عوامل ایجاد زیست‌بوم‌ها می توان به : تنوع آب و هوایی و تنوع شرایط اقلیمی، نوع خاک، اختلاف ارتفاع و نا همواری‌ها.

زیست بوم

زیست‌بوم‌ها به لحاظ تاریخی شبیه به مفهوم اکوسیستم‌ها هستند. زیست‌بوم‌ها از مناطق جغرافیایی، عرض جغرافایی، شرایط آب و هوایی مرتبط با محیط زیست بر روی زمین، مانند جمعیت گیاهان، حیوانات و شرایط محیط زندگی شان، اغلب به عنوان اکوسیستم نامیده می‌شوند.

زیست بوم‌ها بر مبنای عوامل نظیر ساختار گیاهان (مانند درختان، درختچه‌ها و گیاهان)، انواع برگ‌ها (مانند ورق‌های عرضی و سوزنی)، فاصله گیاه (جنگل، جنگل، ساوانا) و آب و هوا تعریف می‌شوند. بر خلاف اکوژنزها، زیست بوم‌ها به واسطه ژنتیک، طبقه‌بندی یا شباهت‌های تاریخی تعریف نمی‌شوند. زیست بوم‌ها اغلب با الگوهای خاصی از جانشینی زیست‌محیطی و پوشش گیاهی اوج شناخته می‌شوند.

عوامل تخریب زیست‌بوم‌ها

از تعریف محیط زیست که در بالا ارائه شد میتوان به این موضوع پی برد که، دامنه عوامل مخرب محیط زیست بسیار گسترده هستند .از اصلی‌ ترین عوامل از بین رفتن و تخریب زیست‌بوم‌ها می‌توان به : سوزاندن و قطع درختان به منظور تهیه زغال و هیزم، قطع درختان برای تولید الوار و مصالح ساختمانی و صنعتی و گسترش بی‌رویه شهرها و کارخانه‌ها اشاره کرد.

افزایش جمعیت و تغییر سبک زندگی از زمان انقلاب صنعتی مهم‌ترین عامل برای دست‌اندازی به طییعت و تخریب محیط زیست بوده‌است. کاهش کیفیت خاک در ۲۵ سال آتی می‌تواند تولید غذای جهانی را تا حدود ۱۲ درصد کاهش دهد؛ این امر ممکن است باعث رشد ۳۰ درصدی قیمت جهانی غذا شود.

از بین رفتن صخره‌های مرجانی به دلیل ورود مواد شیمیایی مضر، دفع فاضلاب‌های خطرناک در دریا، افزایش دمای آب و صید بی‌رویه، که از عوامل تخریب زیست‌بوم‌ها هستند ،تعداد ماهیگیران و قایق‌های ماهیگیری را کاهش خواهد داد .

جنگل‌زدایی و تخریب جنگل‌ها بر اکوسیستم جنگل، منابع آب شیرین جنگل، کیفیت آب و معیشت مردمی که در جنگل‌ها زندگی می‌‌کنند، اثرات منفی می‌گذارد . افزایش آلودگی آب‌ها، دسترسی به آب شیرین را تحت تأثیر قرار داده و منجر به آلودگی منابع غذایی و تخریب اکوسیستم‌ها می‌شود. بدین ترتیب پیامدهای نامطلوب فراوانی بر سلامت بشر دارد.

عوامل تخریب زیست‌بوم‌ها

زیستگاه‌های جهان

سطح کرهٔ زمین به‌طور کلی به ۴ بخش تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از سنگ‌کره (لیتوسفر)، آب‌کره (هیدروسفر)، هواکره (اتمسفر) و بیوسفر. بعضی از دانشمندان یخ‌کره را نیز جزء این تقسیم‌بندی می‌دانند. هر کدام این بخش‌ها شامل اکوسیستمهایی گوناگون هستند که به‌طور کلی محیط زیست را تشکیل می‌دهند.

• زیستگاه‌های مرز بین خشکی و دریا
• زیستگاه‌های اصلی خشکی
• زیستگاه‌های اصلی هواکره
• بیوسفر

 رشته‌های مرتبط با محیط زیست :

با توجه به تعریف محیط زیست و گستردگی این شاخه از علم ،رشته‌های مختلفی در ایران دربارهٔ محیط زیست وجود دارند. از جمله آن‌ها می‌توان رشته‌های زمین‌شناسی-زیست‌محیطی، مهندسی منابع طبیعی-محیط زیست، مهندسی عمران-محیط زیست، مهندسی شیمی-محیط زیست، حقوق محیط زیست، آموزش محیط زیست و مهندسی بهداشت محیط را نام برد.

رشته علوم محیط زیست (مهندسی منابع طبیعی-محیط زیست) شامل مباحثی نظیر بوم‌شناسی گیاه‌شناسی، جانورشناسی، زیست‌شناسی، سیستماتیک، ژئومورفولوژی، فیزیولوژی، مدیریت، حیات وحش، شیمی آلی، زمین‌شناسی مساحی، ریاضی، فیزیک، برنامه‌ریزی شهری، جغرافیا، اقتصاد، ارزیابی، آلودگی، اپیدمیولوژی، بهداشت، هواشناسی، مدیریت کشاورزی، و ژنتیک می‌باشد.

به تازگی در ایران این رشته رونق پیدا کرده‌است و به دلیل حیاتی بودن این رشته افراد با سطح علمی بالا جذب این رشته می‌شوند(در سطح آزمون سراسری). ولی در کشور ایران بهره‌وری از این رشته آنچنان که باید با توجه به شرایط اکولوژیکی خاص منطقه صورت نمی‌گیرد.

در این مطلب به یک موضوع حیاتی برای بقای تمامی انسان های جهان اشاره شد. عوامل ایجاد زیست‌بوم‌ها و عوامل تخریب زیست‌بوم‌ها نکاتی هستند که باید به آنها توجه کرد.همه ما میدانیم که در این سالها آسیب زیادی به محیط زیست خود وارد کرده ایم .جبران این خسارات بسیار سخت والبته با تلاش همه امکان پذیر است.